Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1 Ам инжонова М. Бозор ицтисодмёти шароитида 
cyFypTa 
хизмати курсатишнинг
фу^аролик ХУКУКИЙ муаммолари. Дисс. ю.ф.н. - Т.: 2004.

---

jihatidan, texnikasi va amalga oshirish yoilari jihatidan tamomila xilma- 
xildir.
Hayot sug'urtasi jismoniy shaxslaming hayoti, sog‘lig‘i, mehnat 
qobiliyati va qo'shimcha pul ta’minoti bilan bog'liq manfaatlarini sug'urta 
qilishdan iborat bo'lib, bunda sug'urtaning shartnoma bo'yicha eng kam 
muddati bir yilni tashkil etadi va sug'urta summalarining sug'urta 
shartnomasida ko'rsatib o'tilgan oshirilgan foizini yoki davriy toiovlarni 
o'z ichiga oladi.
Shaxsiy sug'urta shartnomasi bo'yicha bir taraf (sug'urtalovchi) 
boshqa taraf (sug'urta qildiruvchi) toiaydigan, shartnomada shartlashilgan 
haq (sug'urta mukofoti) evaziga sug'urta qildiruvchining o'zining yoxud 
shartnomada ko'rsatilgan boshqa fuqaro (sug'urtalangan shaxs) ning hayoti 
yoki sogiig'iga zarar yetkazilgan, u muayyan yoshga to'lgan yoki uning 
hayotida shartnomada nazarda tutilgan boshqa voqea (sug'urta hodisasi) 
yuz bergan hollarda shartnomada shartlashilgan pulni (sug'urta pulini) 
bir yo'la yoki vaqti-vaqti bilan to'lab turish majburiyatini oladi (FKning
921-moddasi, 1- qismi). FKning 914-moddasiga muvofiq, shaxsiy sug'urta 
ommaviy shartnomalar turkumiga kiradi. Shuningdek, ularni uchinchi 
shaxs foydasiga tuziladigan shartnomalar turiga ham kiritish mumkin1. 
Xususan, umumiy qoida bo'yicha, shartnomadan kelib chiqadigan huquq 
va majburiyatlar shartnoma tuzishda qatnashgan taraflar uchun paydo 
bo'ladi. Masalan, hayotini sug'urtalayotgan shaxs o'zi vafot etgan taqdirda, 
shartnomada belgilangan pulni olish uchun boshqa shaxsni naf oluvchi 
qilib tayinlashi mumkin.
Sug'urta shartnomasining om m aviy sanalishidan maqsad, 
sug'urtalovchi belgilangan standart shartnoma shakllaridan foydalanib, 
murojaat etgan hamma sug'urta qildiruvchilarga bir xil munosabatda 
boiishidir. Biroq sug'urtalovchi sug'urta qildiruvchi shaxsning shaxsiy 
holatlarini ( sogiig'i, yoshi, kasbi va boshqalar) e’tiborga olgan holda 
shartnomani tuzadilar. Ayrim kategoriyadagi shaxslar bilan shartnoma 
tuzishdan bosh tortishlari mumkin, qachonki sug'urta qildirilayotgan 
shaxs og'ir kasal bo'lsa yoki keksaligini inobatga olgan holda.
Mulkiy sug'urtaning o'ziga xos xususiyatlari quyidagichadir:
- 
faqatgina shaxsiy manfaat, ya’ni, sug'urtalangan shaxs hayoti 
yoki sogiig'iga zarar yetkazilganda, muayyan yoshga toiishi, shartnomada 
ko'zda tutilgan voqea sodir bo'lishi bilan sug'urta pulini olishi tushuniladi. 
Bularning barchasi shaxs bilan bevosita bog'liq bo'lib, uning shaxsiy