Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1 Сайф уллаев Ф. Узбекистан ССРнинг Гражданлик ХУКУКИ. -Т.: Укитувчи, 1988. -
138 б.
2 Узбекистан ССРнинг мехнат конунлари кодексига шархлар. -Т.: Узбекистан, 1985.
-319 б.

---

sug'urta va sug'urta, obyektlari hamda fondlaming tashkil qilinishi bilan 
ham bir-biridan farq qiladi. Masalan, sug'urtada, jismoniy va yuridik 
shaxslaming mol-mulki sug'urta obyekti boiib hisoblansa, ular ijtimoiy 
sug'urtaning obyekti bo'la olmaydi. Ijtimoiy sug'urta va davlat sug'urtasi 
o'zaro fondlarning tashkil qilinishiga ko'ra ham quyidagicha farq qiladi. 
Masalan, ijtimoiy ta’minot sug'urtasida, barcha fuqarolarning ish haqidan 
bir xil badal olish belgilangan boisa, davlat sug'urtasida sug'urtalanayotgan 
obyektning qiymatidan kelib chiqib badal miqdori turlicha belgilanadi 
va shartnomada belgilangan miqdorda hamda muddatlarda toiab boriladi. 
Undan tashqari sug'urta shartnomasi maium muddat bilan chegaralangan 
boiadi, ijtimoiy sug'urtada esa bunday muddat ko'rsatilmaydi.
Fuqarolar ijtimoiy sug'urta tadbirlaridan tashqari, qo'shimcha 
ravishda o'zlarini ixtiyoriy sug'urta qilishlari ham mumkin. Masalan, 
yoshga doir nafaqa olishni sug'urtalagan shaxs ijtimoiy sug'urta bo'yicha 
belgilangan yoshga doir nafaqasini va unga qo'shimcha ravishda sug'urta 
shartnomasida belgilangan sug'urta tovonini (pulni) olishi mumkin. 
Shvetsiyada pensiya va tibbiy xizmat davlat tomonidan tashkil etilgan 
b oiib , 100% aholini qamrab oladi. Biroq, bunga qo'shimcha tarzda, 
fuqarolar, sug'urta kompaniyalari bilan ham ixtiyoriy sug'urta 
shartnomalarini tuzishlari mumkin1.
Yuqoridagi sug'urta xizmati turlari tartibga solinishi jihatidan ham 
o'zaro farqlanib, sug'urta O'zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi 
bilan, ijtimoiy sug'urta esa, O'zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi 
normalari bilan tartibga solinadi.
Ijtimoiy sug'urta va sug'urta o'rtasida sezilarli farq mavjud boiib, 
sug'urta jismoniy va yuridik shaxslarni bozor iqtisodiyoti sharoitida 
vujudga keladigan har qanday moliyaviy inqirozlardan himoyalashning 
asosiy vositasi boiib hisoblanadi.
Germaniyada “ A l’yans” nomli sug'urta kompaniyasi sug'urta 
bozorining hukmroni hisoblanib, u hayotni sug'urtalash sohasining 42 
foizini va boshqa sug'urta sohalarini esa 38 foizini egallagan2.
Sug'urta bozorida yetakchi o'rinni egallagan Fransiyada, sug'urta 
xizmati faoliyatini tartibga solish, maxsus sug'urta kodeksi asosida amalga