Toshkent davlat transport universiteti “Ijtimoiy fanlar” kafedrasi “psixologiya”

SHaxsning psixik xususiyatlari yoki fazilatlariga kishi aqlining va tafakkurining belgilari, uning xarakterida, temperamentida, qobiliyatlarida barqaror bo‘lib qolgan irodaviy xususiyatlar, muayyan tarzda harakat qilishdan iborat barqaror va yangidan xosil bo‘lib turadigan xoxish-istaklar, xis-tuyg‘u xususiyatlari va shu kabilar kiradi.
Inson psixikasini o‘rganishda fiziologiyaning oliy asab tizimi faoliyatini o‘rganishdagi muvaffaqiyatlar katta ahamiyat kasb etadi. Jumladan, A.R.Luriyaning bosh miyaning ixtisoslashishi ta’limoti. Miya yarim sharlarining ixtisoslashuvi bosh miyaning uchta qismini ajratadi:

1. 
   energetik - normal miyaning ish faoliyatini ta’minlab turuvchi;
   
2. 
   axborotlarni qabul qilish, qayta ishlash va saqlash;
   
3. 
   rejalashtirishni, boshqarib turish va nazorat qilishni ta’minlab berish.
   

Miyaning chap yarim shari	Miyaning o‘ng yarim shari
Tartib. Xarita va jadvallar o‘qish. Ismlarni, so‘zlarni, belgilarni esda qoldirish. Nutq faolligi, mazmun-mohiyatga ta’sirchanlik. Olamga yaxshi ko‘z bilan nazar solish. Izchil idrok etish.	O‘tib borayotgan vaqt. Aniq fazo. Obrazlarni aniq voqea-xodisalarni esda qoldirish. Emotsional holatni idrok etish. Olamni yomon kayfiyatda ko‘rish. YAxlit obrazli idrok etish.

Kalit atamalar⁸:

• 
  Psixologiya ong va xulq atvorning ilmiy o‘qishidir.
  
• 
  Garchi kundalik xolatlarning umumiy javoblarga ega deb o‘ylash oson bo‘lsada, ilmiy o‘qishlarga ko‘ra, odamlar doimo xam o‘zlari o‘ylaganday yaxshi taxmin qila olmaydilar.
  
• 
  O‘tmishga nazar yo‘nalishi bizni aslida oldindan ko‘rib bilmaydigan xodisalarni oldindan ko‘ra olamiz degan fikrga olib keladi.
  
• 
  Odamlar ko‘pincha o‘z xulq atvorlari sabablarini bilmaydilar.
  
• 
  Psixologlar isbotlarni to‘plash, taxlil qilish va izoxlash uchun ilmiy uslublardan foydalanadilar.
  
• 
  Ilmiy uslubdan foydalanish, olimlarga ob’ektiv tarzda empirik axborotni olish va uni ilmiy bilimni jamlash uchun qo‘shish imkonini beradi.
  
• 
  Psixologik xodisalar xilma xil, va ular xaqida taxminlar qilish qiyin, chunki individual farqlar bor va ular ko‘plab omillar bilan aniqlanadi.