Toshkent davlat sharqshunoslik instituti qosimjon sodiqov turkiy til tarixi

TO‘NYUQUQ BITIGI
Yodgorlik Ikkinchi turk xoqonlig‘i davrida yashab o‘tgan davlat arbobi va sarkarda To‘nyuquq xotirasiga tiklangan. Bitig muallifi To‘nyuquqning o‘zidir.

Bitigning yozilgan sanasi aniq emas. Ba’zi olimlar u 712–716 yillar orasida yozilgan, ba’zilar 720, ayrimlar 725–726 yillarda bitilgan deya taxmin qiladilar. U. Sertkaya matnda kechgan tarixiy voqealarni tahlil qilar ekan, bitig, taxminan, 732–734 yillar orasida yozilgan, degan xulosaga keldi. Uning ko‘zqarashicha, To‘nyuquq bu kezlar 85 yoshlarda bo‘lgan (Sertkaya 1995,119–128).

Yodgorlik Mo‘g‘ulistondagi Bain Sokto manzilidan topilgan. Hozir ham tiklangan joyida. U 62 satrli bo‘lib, bir-biriga qaratib tiklangan ikki to‘rt qirrali toshga yozilgan (nashrlariga qarang: Maлов 1951; Orkun 1987,99–124; Aбдураҳмонов, Рустамов 1982,65–86; Aманжолов 2003,176–185).

Quyida keltirilayotgan matn bitigning Orhun kitobida berilgan fotosi asosida tayyorlandi (Orhun.47–56).