Toshkent davlat sharqshunoslik instituti qosimjon sodiqov turkiy til tarixi

Fe’l nisbatlari 
 
Yozma  yodgorliklar  tilida  fe’lning  birgalik  nisbati  -š 
qo‘shimchasi bilan yasaladi. 
Fe’lning  orttirma  nisbati  quyidagi  qo‘shimchalar  bilan 
yasalgan: 
-t  affiksi.    MK  da:  ol  anï  sïxtattï  –  u  uni  yig‘latdi,  ol  anï 
tilätti – u uni tilantirdi.  
-r,  -ur,  -ür  affiksi.    MK  da:  ol  anï  ewdin  köčürdi  –  u  uni 
uydan ko‘chirdi. 
-tur, -tür / -dur, -dür / -tïr, -tir / -dïr, -dir affiksi.  MK da: ol 
qapuğ  ačturdï  –  u  eshikni  ochtirdi,  ol  suw  töktürdi  –  u  suvni 
to‘ktirdi.  RQ da:  semritür  –  semirtiradi,  aruqlatur  –  ozdiradi, 
oriqlatadi. 
-qur, -kür / -ğur, -gür affiksi.  MK da: ol meni toδğurdï – u 
meni to‘ydirdi. 
-z,  -uz,  -üz  affiksi.    MK  da:  urağut  oğlïŋa  süt  emüzdi  – 
xotin bolasiga sut emizdi, ol suw tamuzdï – u suv tomizdi. 
-duz, -düz affiksi.  MK da: ol tawar alduzdï – u mol oldirdi, 
ol meŋä iš bildüzdi – u menga ish o‘rgatdi. 
Misollar:  Dağï  Havva  dayim  egiz  oğlan  toğurur  erdi:  biri 
er oğlan, biri qïz oğlan (RQ.137b); Čin padšahïnïŋ qïzï sordï-
kim: Ol qaysï tewä erdi-kim, atasïz, anasïz tuğdï (RQ.141a).