Toshkent davlat sharqshunoslik instituti qosimjon sodiqov turkiy til tarixi

 
Masdar alomati 
 
“Attuhfatu-z-zakiyatu  fillug‘atit  turkiya”da  yozilishicha 
(AZFT.117–118), turkiy  masdar  ikki  xildir:  biri -  fe’l  masdari, 
ikkinchisi – sifat yoki otga qo‘shilib xoslangan masdarlar. 
Fe’l masdarlaridan biri -maq, -mäk qo‘shimchasini qo‘shish 
bilan  yasalgan  turidir.  Bu  qo‘shimcha  shaxs  ko‘rsatkichini 
olmagan  fe’llarga  qo‘shilib  keladi:  almaq,  turmaq,  ketmäk, 
kelmäk. 
RQ da: barmaq, olturmaq, arïtmaq, qopmaq, satğïn almaq, 
tökmäk, küydürmäk, yemäk.  
Fe’lning  boshqa  bir  masdari  shaxs  ko‘rsatkichini  olmagan 
so‘zlarga  -š  (-ïš,  -iš  /  -uš,  -üš)  qo‘shimchasini  qo‘shib  hosil 
qilingan: uruš kabi. 
Otlardagi  masdar  yasovchilardan  biri  -lïq,  -lik,  -luq,  -lük 
dir. 

---

 
181
Sonlarning  birlik,  ikilik,  üčlük,  törtlük  shakli  ham  ot 
masdariga misoldir.  
Bu  qo‘shimcha  fe’l  masdarga  qo‘shilib  ot  masdarini  hosil 
qilishi ham mumkin: almaqlïq, bermäklik.  
Otlardagi  masdarning  boshqa  belgilari  ham  bor.  Masalan, 
muddat uzoqligini bildiradi: aylïq, yïllïq, künlük. 
Masdar  shakli  shaxs-son  qo‘shimchalari  bilan  ham 
qo‘llanadi:  almaqïm,  almaqïmïz,  almaqïŋ,  almaqïŋïz,  almaqï, 
almaqlarï.  Bularning  bo‘lishsiz  ko‘rinishlari:  almamaqïm, 
almamaqïmïz, almamaqï.