Toshkent Davlat Sharqshuloslik Universiteti Sharq filologiyasi fakulteti 3-kurs malay-ingliz guruhi talabasi

Toshkent Davlat Sharqshuloslik Universiteti
Sharq filologiyasi fakulteti
3-kurs malay-ingliz guruhi talabasi
Xo'jaqulov Shaxzodning
Tili o’rganilayotgan mamlakat adabiyoti (malay tili) fanidan yozgan
2-oraliq nazorat ishi
Savol:
Ilk musulmon davrining asosiy adabiy yodgorliklari
Javob:
Malayziyada islom dini oʻrnatilgan kundan keyin malay asarlarining juda ko'plab nusxalari arab yozuvi grafikasida yaratilgan bo’lsada, ularning koʻpchiligi induizm mafkurasi bilan singib ketgan, malay yoki yava xalq eʼtiqodlari va xalq afsonalariga muvofiq talqin qilingan: “Shri Rama haqidagi ertak” (ruscha tarjimasi 1961),
"G'olib Pandavalar urushi haqidagi ertak"; “Sang Bom haqidagi ertak” (ruscha tarjimasi 1973),

“Marakarm haqidagi ertak” va boshqalar. Malayziyaning mintaqaviy funksiyasi haqidagi yaxshi fikrlarni Malay arxipelagida islom dinining tarqalishida va nasroniylikni targʻib qilinishida (18-asrdan boshlab) malay tili muhim rol oʻynagan 15-19-asrlarga nisbatan gapirish mumkin. Qadimgi malay tilidagi ilk yozma yodgorliklar 7-asrga toʻgʻri keladi. Ehtimol, malay tili sanskrit bilan bir qatorda butun hinduiylashgan Shrivijaya imperiyasida (7 - 12-asrlar) adabiy til boʻlgan.

XIII-XIV-asrlarda oʻrta asrlar Malayziyaning rivojlanish markazi Sumatrada Pasey knyazligi bo’lgan, 15-asrdan esa Malakka sultonligi edi. Malakka portugallar tomonidan bosib olingandan keyin (1511) Malay yarim orolining janubidagi Johor va Shimoliy Sumatradagi Ache sultonliklariga, 19-asrda Malakka boʻgʻozidagi Riau arxipelagidagi Penyengat sultonligiga koʻchib oʻtgan. .

Malay folklorining eng qadimgi namunalariga aytishmalar va afsunlar (mantra), qofiyali topishmoqlar (teka-teki), xalq qoʻshiqlari, lirik va didaktik pantunlar kiradi. Hayvonot eposining bosh qahramoni mitti kiyik pelanduk (kanchil), koomedik ertaklarda esa Pak Kadok (no‘xat dadasi), Pak Pandir (qo‘y tog‘asi), Lebi Malang (Axmoq kotib) va boshqalar kiradi. 19-20-asrlarning oxirida Sumatra va Malay yarim orolida bir qator tasalli hikoyalari (cherita penglipur lara) yozilgan - ritmik nasrda saqlanib qolgan xalq ertaklari: Malim Deman, Si Umbut Muda, Terong Pipit va boshqalar. Yozma adabiyotning asosiy nasriy janrlari xronika-nasabnomalar (sedjarlar) bilan ifodalanadi, ularda 19-asrgacha real tarix odatda folklor materiallari bilan almashtirilgan (Pasey rajalari haqidagi ertak, 14-asr; Kedax yilnomasi, 18-asr) va ko'pincha hind va yava syujetidagi tipologik jihatdan Yevropa ritsarlik romanlariga yaqin ma’nodagi hikoyatlar: "Chekel Vaneng Pati" (15-asr), "Panji Semirang haqidagi ertak" (ruscha tarjimasi 1965), "Damara Vulan haqidagi ertak", " Indraputra haqidagi ertak», «Maharadja Puspe Viraje haqidagi ertak».

Fors va arab dostonlaridagi syujetlar asosida yozilgan hikoyatlar agiografik adabiyotlar bilan qo‘shiladi: “Ikki shoxli Iskandar qissasi” (ya’ni Iskandar Zulqarnayn; 14-asr), “Payg‘ambar nuri haqidagi ertak” (14-asr). asr), “Amir Hamza qissasi” (15-asr), “Muhammad Hanafiy qissasi” (15-asr) va boshqalar. 16-asr oxiri va 17-asrning birinchi yarmida klassik musiqa adabiyotining eng muhim asarlarining yakuniy nashrlari tugallandi. “Malay nasl-nasabnomalari” va rivojlangan oʻrta asr dostoni “Hanga tuax haqidagi ertak”,

shuningdek, noodatiy soʻfiy shoir Hamza Fansuriy va uning izdoshi, panteist faylasuf Shamsuddin Paseyskiy (1630 yilda vafot etgan) ijodi.

Ortodoksal so‘fiy yozuvlari orasida Jauhariy al-Buxoriyning “Podshohlar toji” (1603) va Nuruddin bin Ali ar-Raniriyning (1658 yilda vafot etgan) “Shohlar bog‘i” (1638) asarlari bor. Hamza Fansuriyning she'riy shakli (umumiy qofiyali to'rtliklar) folklor uchun bir xil nomdagi yoki hikoyatlardan o'zlashtirilgan lirik-epik janrning paydo bo'lishiga olib keldi: "Ken Tambuxon haqida she'r", "Bidasariy haqida she'r", "Sher haqida she'r". Si Lindong Dalima”, “Abd ul-Muluk haqida she’r. 17-asr oxiridan va ayniqsa 19-asrda keng tarqalgan tarixiy shoirlar (masalan, "Makassar urushi she'ri", 17-asr oxiri, Amina) "Misa Melayu" tarixiy xronikalari bilan birlashadi ( 18-asr) Raja Chulanning "Johor mamlakati haqidagi ertak" (18-asr oxiri) va boshqalar. Voqelikni aks ettirishga oqilona yondashish ingliz mustamlakachiligi oʻrnatilgan yillarda yashagan ilk pedagog Abdulla bin Abdulqodir Munshiy (1796-1854) va soʻnggi malay tarixshunosi Raja Ali Hoji (1909-1970)ga xosdir.