Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
66 
- ta‘lim jarayonlarida an‘anaviy ta‘lim usullari o‗rniga zamonaviy, 
innovatsion ta‘lim usullarini ishlab chiqarish bilan integratsiyasi bilan uzviyligini 
ta‘minlash;
Shuningdek, pedagogik jarayonlar mavjud ekan, pedagogik texnologiyalar 
ham rivojlanib takomillashib boraveradi. Shu nuqtai nazardan unga bo‗lgan 
yondashuvlar, 
qonuniyatlar va tamoyillarga ham o‗zgartirishlar kiritilib, 
takomillashtirib boriladi. Pedagogik texnologiyaning prinsipial asoslarining 
qo‗yidagicha ba‘zi bir qirralari A.K.Kolechenko tomonidan aniqlangan: 
- tarbiyalovchi o‗qitish tamoyili; 
-o‗qitish, rivojlantirish, tarbiyalashda samaradorlikka erishish tamoyili; 
- yuz foiz teskari aloqa tamoyili; 
- doimiy takrorlash tamoyili;
- optimal psixik hayajonlanish tamoyili; 
-talabalarning o‗quv jarayonidagi maksimal ishtirokini ta‘minlash tamoyili; 
- yaqin rivojlanish zonasiga yo‗naltirilganlik tamoyili.
Yuqoridagi olimlar fikriga tayangan holda aytish mumkinki, oliy ta‘lim 
muassasalari talabalarining nutqini o‗stirish va tafakkurini rivojlantirish jarayonining 
axborot-metodik ta‘minoti ommaviy (bayramlar, aksiyalar), jamoaviy individual 
faoliyat shakllarini interaktiv modellashtirish bilan qayta aloqasini ta‘minlash asosida 
takomillashtirish ya‘ni: joriy va istiqbol rejalarga muvofiq tabaqaviy yondashuvga 
asoslanish, shuningdek, bolalarning yosh va individual xususiyatlarini inobatga olib 
ta‘lim jarayonini tashkil etish muhim pedagogik ahamiyat kasb etadi. 
Shundan kelib chiqib biz, tadqiqotimiz ob
y
ekti hisoblangan talabalarning 
psixologik xususiyatlarini ko‗rib o‗tishni lozim topdik. Psixologik adabiyotlar 
tahliliga ko‗ra bu bolalarning ko‗zga tashlanib turuvchi hususiyatlaridan biri ularning 
serharakatligi, qiziqu
vchanligi va taqlidchanligidir.
Asosiy faoliyat turi o‗yin 
bo‗lganligi sababli talabalar o‗zlarining faoliyatlarida ildam qadamlar bilan olg‗a 
qarab borayotgan sermazmun hayotimizning hamma tomonlarini o‗z o‗yinlarida aks 
ettiradilar va bu jarayonda ularning nutq va tafakkuri rivojlanib boradi.
Shu o‗rinda aytish joizki, oliy ta‘lim muassasalari talabalarining nutqini 
o‗sishi oilaning madaniy saviyasiga ham bevosita bog‗liq jarayon bo‗lib hisoblanadi.
P.F.Lesgaftning fikricha bu davrda maxsus layoqatlar kurtaklarining 
birlamchi rivojlanishi ko‗zga tashlana boshlaydi. Bilish jarayonlarida ichki va tashqi 
harakatlarning sintezi yuzaga keladi. Biron bir narsani idrok qilish jarayonida bu 
sintez perseptiv harakatlarda, diqqatda ichki va tashqi harakatlar va holatlar rejasini 
boshqarish va nazorat etishda, xotirada esa materialni esda saqlab qolish va esga 
tushirishning ichki va tashqi tuzilmasini bog‗lay olishda ko‗rinadi. Tafakkurda esa 
amaliy masalalar ishining usullarini bitta umumiy jarayonga birlashtirish sifatida 
yaqqol namoyon bo‗ladi. Shuning asosida insoniy intellekt shakllanadi va rivojlanadi.

---