Toshkent davlat iqtisodiyot

1.2. Sanoat tovarlari va xizmatlari tasnifi 

Sanoat tovarlari va xizmatlarini turli usullar bilan tasniflash mumkin. Namunaviy 

tasniflash quyidagicha ko‘rinishga ega: 

•  qurilish; 

•  og‘ir asbob-uskunalar; 

•  engil asbob-uskunalar; 

•  detallar va yig‘uv uzellari; 

•  xomashyo; 

                                                             

3

 А.Солиев.З.Хакимов. Саноат маркетинги: моҳияти ва ўзига хос жиҳатлари. -// Иқтисодиёт ва таълим. – 

Тошкент, 2011. - № 6, 25 б. 

 

Саноат бозори 

Sanoat bozori 

Ishlab chiqarish bozori 

 

Sanoat xizmatlari bozori 

 

Qayta sotish uchun ulgurji xarid ?iladigan istе'mol 

tovarlari  bozori  

 

---

 

15 

 

•  ishlov berilgan materiallar; 

•  texnik xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash va ekspluatatsiya uchun asbob-uskunalar; 

•  xizmatlar. 

Qurilish 

binolari 

va 

boshqa 

qurilmalar, 

masalan, 

burg‘ilash 

qurilmalari, 

kimyoviy 

to‘yintirish 

bo‘yicha 

zavodlar, 

suv 

bosimi 

hosil 

qiladigan 

minoralar 

va 

yuk 

ko‘tarish  kranlarini  loyihalash  va 

qurish  kiradi.  Og‘ir  asbob-uskunalar  yirik  mexanizmlar  –  mexanik  dastgohlar, 

turbinalar,  superkompyuterlar,  lokomotivlar,  presslar,  buksir  va  barjalar,  yer  kovlash 

asbob-uskunalari hisoblanadi.  

Og‘ir asbob-uskunalar – ko‘pincha  «noyob» tovarlar bo‘lib,  muayyan  mijozning 

buyurtmasi  bo‘yicha  maxsus  ishlab  chiqariladi.  Qurilish  va  og‘ir  asbob-uskunalar 

mijozning  balans  hisobotida  deyarli  doimo  korxonada  ekspluatatsiya  muddati 

davomida amortizatsiyalanadigan nomoddiy aktivlar sifatida ko‘rsatiladi.  

Engil 

asbob-uskunalar 

qatoriga 

odatda, 

xarid 

narxi 

va 

xizmat 

ko‘rsatish  muddati  og‘ir  asbob-uskunalar  bilan  taqqoslaganda  pastroq  bo‘lgan, 

nisbatan  kichikroq  mexanizmlar  kiradi.  Engil  asbob-uskunalar  qo‘lda  ishlatiladigan 

mexanik  uzatmali  asboblar,  avtoyuklagichlar,  kichik  mexanizmlar,  shtamplar  va  qisib 

qo‘yadigan  qurilmalar  hisoblanadi.  Engil  asbob-uskunalar  xaridi  joriy  harajatlar 

qatoriga  kiritilishi  mumkin.  Bunday  mahsulotlar  ko‘pincha  bir  nechta  raqobatchi 

ta’minotchilar bilan to‘plam tarkibida va standart hajmlarda taklif etiladi.