Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

X
B O B
N A R X VA N A RX SIY O SA T I
10.1. Narx tushunchasi va uning mohiyati
Narx bozor kategoriyasi bo’lib, tovarlar ayirboshlanganda yuz beradigan
munosabatiami anglatadi. Narx nazariy jihatdan olganda tovar qiymatining
puldagi ifodasi, qiymatining bozordagi ko’rinishidir.
Narx bamisoli barometr kabi bozor holatini ko’rsatib turadi, narx pasayib
ketsa, tovar bozori kasodga y o ’liqqan bo’ladi, tovar nafsiz bo’lib, uni boshqa
tovar bilan almashtirish yoki uning sifatini tubdan yaxshilash zarurligi pul
tarkibiga q o’yiladi. Narxning iqtisodiy mazmunini uning funksiyalari ko’rsatib
beradi. Narx nimaga tegishli bo’lishidan qat’iy nazar (tovar, xizmat) beshta
asosiy funksiyani bajaradi:'
• bozor muvozanatini ta’minlash funksiyasi;
• hisob-kitob, o ’lchov funksiyasi;
• iqtisodiy regulyator funksiyasi;
• raqobat vositasi funksiyasi;
• ijtimoiy himoya funksiyasi;
Bozor iqtisodiyoti sharoitida narxning quyidagi turlari mavjud:
• demping narx;
• nufo’zli narx;
• milliy narx;
• arzonlashtirilgan narx;
• jahon narxi;
• yashirin narx;
• erkin narx;
• standart narx;
• kontrakt (ulguiji) narx;
• chakana narx;
• o ’zgaruvchan narx;
• limit narx;
• muvozanat narx;
Bozor narxining asosiy xususiyatlari ulam ing doim o o ’zgarib turish
qobiliyatidir. Narxlar hech qachon sababsiz o ’zgarmaydi. Yuqori narxlar esa
1. Қ о с и м о в а M .C ., Э р гаш х о д ж аева Ш .Ж . М ар к ети н г. Ў қув қў л л ан м а. - Т.: Т Д И У .
2004.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yuqori sifatli, yangi iste’mol qobiliyatiga ega bo’lgan tovarlarga o ’matiladi.