Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

To„rtinchi tendensiya,
xorijiy qarz va kredit berilishining keskin o‗sishi. 
2006 yilda xorijiy qarz va kreditlar hajmi 3,5 trln. dollar yoki 2002 yilga nisbatan 
solishtirilganda to‗rt baravarga ortgan. 2006 yilda moliya bozorining yirik 
segmenti–xorijiy obligatsiyalarga qo‗yilma miqdori 2,6 trln. AQSh dollarini tashkil 
etgan.
Ushbu ko‗rib o‗tilgan davrlarda moliyaviy aloqalarning kengayishi 
rivojlanayotgan bozorlar rolini kuchayishi hisobiga amalga amalga oshgan. Bunga 
asosiy ikki omilni keltirib o‗tish mumkin: investorni yuqori daromad keltiruvchi 
aktivga talabini o‗sib borishi va ularning investitsiyani diversifikatsiya qilishga 
bo‗lgan 
istagi, 
ikkinchidan, 
xalqaro 
transaktsiyalarda 
ishtirok 
etuvchi 
kompaniyalarning soni ortib borishi. 
Shunga qaramasdan kompaniyalarga jahon kapital bozorida aktivlarini olishda 
bir qator to‗siqlar mavjud bo‗lgan: 

informatsion barerlar, tahlilchilarga kompaniyalarning kredit sifati va o‗sish 
potentsialini aniqlash yuzasidan bo‗lgan ma‘lumotlar; 

kompaniya boshqarishdagi (axborot, hisob) kuchsiz va takomillashmagan
standartlar; 

valyuta kurslarini boshqarish; 

kompaniya daromadini doimiy emasligi va kompaniya biznes siklini 
baholash;

mamlakat riski.
Respublikamizda moliya bozorining shakllanishi va rivojlanishi mamlakatda 
olib borilgan iqtisodiy islohotlar asosida besh bosqichni bosib o‗tgan
52
. 
Birinchi bosqich
. 1991–1993 yillarni qamrab olib, milliy moliya bozori 
poydevorining yaratilishi va bozor iqtisodiyotiga xos bo‗lgan institutsional 
tarkibning shakllanishi bilan bog‗liq.
Ikkinchi bosqich
. 1994–2000 yillarni o‗z ichiga olib, milliy moliya bozorida 
bozor iqtisodiyotiga xos bo‗lgan mexanizmlarning ishlashiga zamin yaratilishi va 
moliya bozoridagi dastlabki raqobat muhitini shakllanishi bilan xarakterlanadi.