Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

2.7-rasm. AQSh dollarining valyuta kursi dinamikasi
(1970-2013yy.) 
Manba:
Federal Reserve Bank of St. Louis, FRED database: http://research.stlouisfed.org/fred2/. 
Grafikda AQSh dollarining valyuta kursi dinamikasi (asosiy valyutalar 
korzinasiga nisbati bo‗yicha amerika dollari bahosi sifatida o‗lchanishi) 
tasvirlangan. Dollar kursini tebranishi amerika iste‘molchilari hulq-atvoriga 
to‗g‗ridan-to‗g‗ri ta‘sir o‗tkazadi, chunki import narhi unga bog‗liqdir. 
1985- yildan 1995- yilgacha va 2001- yildan 2013- yilgacha bo‗lgan davrdagi 
dollar kursini pasayishi teskari samara samara berdi, ya‘ni import tovarlar 
qimmatlashdi, biroq amerika ishlab chiqaruvchilar tovarlari o‗z raqobat pozitsiyasi 
kuchaytirdi. Shunday qilib, AQSh dollari kursini tebranishi amerika iqtisodiyotida 
kuchli ta‘sir ko‗rsatadi
46
. 
Xalqaro moliya bozori jahon xo‗jaligining ajralmas qismi hisoblanadi. 
Barchaga ma‘lumki, iqtisodiy munosabatlar asosida jahon darajasidagi xalqaro 
mehnat taqsimoti yotadi hamda u jahondagi resurslardan yanada ratsional 
foydalanish imkoniyatini beradi va xalqaro ishlab chiqarishda ixtisoslashuvini 
chuqurlashiga olib keladi. Bu jarayonlar mamlakatlar o‗rtasidagi, shu jumladan 
moliya sohasida hamkorlikning yangi formalari shakllanishiga olib keladi.
 
Kapital bozori globallashuvining kuchayishiga quyidagilarni, ya‘ni kapitalning 
mobilligi, xalqaro iqtisodiy munosabatlarning liberalizatsiyalashuvi hamda yangi 
inovatsion kommunikatsiya va telekommunikatsiya texnologiyalarni keng 
qo‗llanishini sabab qilib keltirish mumkin. Bugungi kundagi xalqaro moliya 
tashkilotlari, agentliklar, yirik banklar yaratayotgan kuchli axborot tizimlari kapital 
oqimlari tezlashuviga hamda moliya,tovar, investitsiya va resurs bozorlarining 
o‗zaro bog‗liqligini kuchayishiga olib kelmoqda. 
Xalqaro moliya bozorining rivojlanishi bir qator xususiyatlari bilan, ya‘ni 
xalqaro moliyaviy operatsiyalar masshtabining kattaligi va o‗sish tempining 
46
Financial Markets and Institution\Eighth Edition. Frederic S. Mishkin & Stanley G. Eakins.6p.

---

yuqorligi, xalqaro moliya bozori faoliyatining aniq bo‗shliq va vaqt chegarasi 
mavjud emasligi bilan ajralib turadi. Shu bilan birga,