Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

Ishga tiklash
 
— m ehnat shartnomasi g'ayriqonuniy ravishda bekor 
qilingan yoki xodim qonunga xilof tarzda boshqa ishga o'tkazilgan hollarda uni 
awalgi ishiga tiklash.
1)Ishlab chiqarishdan ajralgan holda ta’lim olayotgan o'quvchilar va 
talabalar, o'quv yurtlarining tinglovchilari va kursantlari;
2)Ishlashni istamayotgan, ish bilan ixtiyoriy ravishda band boimagan shaxslar 
shuningdek, ishlashni istaydigan, lekin ishga joylashish yoki o'zini mustaqil 
daromad bilan ta’minlash uchun hech qanday harakat qilmaydigan shaxslar.
237

---

Ishsizlar -
bu xalqaro tashkilotlaming bergan ta’rifiga binoan ishga ega 
boim agan, ishlashga tayyor va ish izlayotgan fuqarolardir.
Ishchi kuchi
- bu insonning jismoniy va aqliy qobiliyatlari yig‘indisi, 
uning m ehnatga iayoqati b o 'lib , iqtisodiyotda band bo‘lgan m ehnat 
resurslarining foydalanilayotgan qismi dir.
Ishchi kuchi sifatining ko'rsatkichi
ishchi kuchining ma’iumot darajasi 
va ishlab chiqarish tajribasi hisoblanadi.
Ishchi kuchini takror ishlab chiqarish -
bu insonning aqliy va jismoniy 
qobiliyatlarining uzluksiz ravishda tiklanib borishi, doimiy ravishda uning 
bilim malaka saviyasini ko‘tarilib, yangilanib borishidir.
Qadriyatlar
— bu, sub’yekt, jamiyat, sinf, ijtimoiy guruhning hayot va 
ishning asosiy va muhim maqsadlari to ‘g‘risidagi, shuningdek, ana shu 
maqsadlarga erishishning asosiy vositalari haqidagi tasawurlaridir.
Kadrlar —
(frans. cadre — shaxsiy tarkib) — 1. Korxona, muassasa, firma, 
hissadorlik jamiyatlari va jamoat tashkilotlarida malakali xodimlaming asosiy tarkibi.
2. Qurolli kuchlarda - haqiqiy xizmatdagi komandirlar va oddiy askarlar tarkibi.
Kadrlar malakasini oshirish
- ulaming bilim, ko‘nikma va mahoratini 
oshirish sifatida ishlab chiqarish faoliyati natijasi hisoblanib, bunday maxsus 
tashkillashtirilgan o ‘qitish qisqa muddat ichida belgilangan maqsadga erishish 
imkoniyatini beradi.
Kadrlarni rejalashtirish
- bu odamlarga zarur vaqtda kerakli miqdordagi 
ish o'rinlarini ularning qobiliyatlari-yu mayllari ishlab chiqarish talablariga 
muvofiq ta’minlab berish hisoblanadi.
Kadrlarni qayta tayyorlash
- korxona xodimlari tomonidan yangi kasbni 
o'zlashtirishdir.
Qiziqish -
shaxsning u yoki bu narsaga qaratilgan bilish ehtiyojining 
namoyon boiish shakli boiib, bu narsa ijobiy his-tuyg‘u uyg‘otishi mumkin:
Qobiliyat
- bu xodimda o‘ziga yuklangan vazifalarni bajarish uchun kasb 
malakasi mavjudligi, yetarli darajadagi jismoniy kuch quwat va chidamlilik, 
uquvlilik, umumiy madaniyat borligi va shu kabilar kiradi.
Malakali kadrlar bozori
- bu xususan, ijtimoiy mehnatda ish bilan 
band bo‘lgan va band boim agan malakali kadrlarni talab va taklifga asosan 
m ehnat muassasalari ishtiroki va nazorati ostida m untazam ravishda 
taqsimlaydigan va qayta taqsimlaydigan tizimdir.
Martaba
— bu, insonning ish bilan bogiiq yillari mobaynida mehnat 
tajribasi va faoliyati taalluqli, alohida anglab yetilgan nuqtai nazari va xulq- 
atvoridir (egallagan lavozimlaridagi, ish o'rinlaridagi izchillik, m ehnat 
tashkilotidagi mavqeining ahvoli).
Mehnat ~
bu insonning biron-bir maqsadga muvofiq ijtimoiy foydali 
faoliyatidir.
Mehnat birligining bozor bahosi —
bu, ish haqining miqdori (stavkasi) 
b o iib , u shartnomada belgilab qo'yiladi va muayyan vaqt birligi ichida
238

---

bajariladigan va muayyan kasb-malaka xususiyatlariga ega boigan mehnatga 
toianadigan haq darajasini belgilab beradi.