Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Erni ekishga tayyorlash 
Haydalma maydonlar yuzasida o‘simlik qoplamalarining doimiy ravishda 
buzilishi, biomassalarning chiqib ketishi, texnika g‘iddiraklarining bosimlari va 
ortiqcha yumshatishlar tufayli tuproq strukturasi o‘zgaradi, eroziyaga uchraydi va 
unumdorligi pasayadi. Shu bois erni ekin ekishga tayyorlashning eng muhim vazifasi 
bu salbiy oqibatlar keltiruvchi agrotexnikaviy tadbirlar o‘tkazmaslik va tuproq 
strukturasini saqlab qolishdan iboratdir. Erni tayyorlash organik qoldiqlarni, mineral 
va organik o‘g‘itlarni tuproq bilan aralashtirish, begona o‘tlarni yo‘q qilish, 
zararkunanda va kasalliklarga qarshi kurashish, urug‘ o‘tkazadigan uskunalarni 

---

106 
me’yoriga keltirishlarni o‘z ichiga oladi. 
Sabzavot ekinlari uchun erni ekishga tayyorlash ishlari ham qishloq 
xo‘jaligining boshqa ekinlari uchun erni tayyorlashda bajariladigan ishlarga 
o‘xshashdir. Ammo sabzavotlar uchun erni ekishga tayyorlash usullari va ularni 
sifatli qilib bajarilishi o‘ziga xos xususiyatlarga ega. 
Yerga ishlov berish ishlari yetishtiriladigan ekinning biologik xususiyatini 
tuproq-iqlim sharoitini hisobga olgan holda tabaqalashtirib amalga oshiriladi. U 
tuproqqa asosiy, ekishdan oldin hamda o‘simliklarning o‘suv davrida beriladigan 
ishlovlarni o‘z ichiga oladi. 
Yerga asosiy ishlov berish. 
U kuzda kechki ekinlar hosili yig‘ishtirib olingandan 
so‘ng o‘tkaziladi. Yer shudgorlanishdan oldin o‘simlik qoldiqlaridan tozalanib, 
vaqtincha 
foydalanilgan 
sug‘orish 
shaxobchalari 
tekislanadi. 
Sug‘orish 
shaxobchalarini tekislash MK-12 va KZU-0,3 markali qishloq xo‘jalik qurollari 
yordamida bajariladi.
May oyida ekin ekiladigan yerlar kuchli zichlashib qolgan bo‘lsa, ular ekin 
ekilishidan oldin PYa-3-35 plugi bilan 22-25 
sm
chuqurlikda ag‘darmasdan 
haydaladi va ketmaket borona solinib tekislanadi. Agar sabzavot urug‘lari qo‘lda 
sepilsa yoki ekilsa egatlar kultivator yordamida avvalroq olib Qo‘yiladi. 
Asosiy ekinlar yozda (iyun-iyul oylarida) ekiladigan bo‘lsa er toza shudgor 
holida saqlanib, erta ko‘klamda boronalanadi hamda yog‘ingarchilikdan keyin hosil 
bo‘lgan qatqaloq va begona o‘tlarni yo‘qotish maqsadida 1-2 marta (aprelmartda) 
yoppasiga kultivatsiya qilinadi. So‘ngra urug‘ ekish yoki ko‘chat o‘tkazish oldidan 
20-22 
sm
chuqurlikda qayta haydalib, keyin boronalanadi. Agar er qaqrab qolgan 
bo‘lsa, haydashdan oldin sug‘oriladi. 
Yozda takroriy ekinlar va kuzgi ekinlar (piyoz, sarimsoq) ekilishidan oldin 
yerlar ertagi ekinlar qoldiqlaridan tozalanib, tuproq namligi etarli bo‘lsa 28-30 
sm 
chuqurlikda ag‘darib haydaladi va bir yo‘la boronalanib tekislanadi. Agar ertagi 
sabzavot hosili yig‘ishtirib olinganidan so‘ng tuproq qaqrab ketgan bo‘lsa, u 
sug‘oriladi va etilgan vaqtida haydaladi.