Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

O‘suv davrida tuproqqa ishlov berish
. Ekin tuproqda o‘stiriladi, shuning 
uchun tuproqda havogaz tartibotini muntazam hosil qilish, namlikni uzoq vaqt 
saqlash hamda begona o‘tlarni yo‘qotish uchun uning o‘suv davrida qator oralari tez- 
tez yumshatib turiladi. Ekinlarni qator oralari mexanizaiiya yordamida yumshatiladi, 
qatordagi o‘simliklar orasiga esa turli xildagi moslamalar bilan yoki qo‘lda ishlov 
beriladi. 
Qator orasiga ishlov berishda osma KOR-4,2, KROSh-2,SA, KRN-2,S, KBN-
5,4 va frezali FPU-4,2; KGF-2,S kabi mashinalardan foydalaniladi. 
O‘simliklar qator orasiga ishlov berishlarning bir turi chopiq qilishdir. Chopiq 
qilingan vaqtda qatordagi o‘simliklar orasi yumshatiladi, nihollarning pastki birinchi 
bargigacha poyalari tuproq bilan qo‘mlanadi (ko‘miladi), begona o‘tlar ko‘miladi va 
natijada madaniy ekinlarning qo‘shimcha ildiz hosil qilishiga sharoit yaratiladi.
Ekinlar o‘suv davrida 1-2, ayrim vaktlarda 3 marta chopiladi. Chopiq yerda nam 
etarli bo‘lgan vaqtda o‘tkazilib, poyasining pastki qismiga 10-12 
sm
qalinlikda 

---

107 
tuproq bosiladi. Engil mexanik tarkibli, begona o‘tlar bosmagan yerlarda chopiq 
qilish egat ochgich mexanizmlari yordamida bajariladi. 
Sabzavotchilikda almashlab ekish 
Almashlab ekish tartibi va ahamiyati
. Bir xil sabzavotni bir joyga bir necha 
yil mobaynida ekib, muntazam yuqori hosil olish qo‘shimcha sarf xarajatlar bilan 
bog‘liq bo‘lib, u har doim ham o‘zini oqlayvermaydi. Bu sabzavotlarni almashlab 
ekishni taqozo etadigan sabablardan biridir. 
Almashlab ekishni to‘g‘ri tashkil etish ayrim o‘simliklarga xos bo‘lgan kasallik 
va zararkunandalarni ko‘payib ketishini bartaraf etadi. Shuningdek, bu usul bilan 
ko‘p kasallik va zararkunandalarni maxsus sarf-harajatlarsiz yo‘qotish mumkin. 
Demak, o‘tmishdosh ekin keyin ekiladigan o‘simlik hosildorligiga o‘z ta’sirini 
o‘tkazishi mumkin. O‘tmishdosh ekinlarning ijobiy ta’sirini kuchaytirish maqsadida 
quyidagi almashlab ekish qoidasiga amal qilinishi zarur: