Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Urug‘lik mevalarni yig‘ib olish.
 
Poliz ekinlari urug‘larining ekinboplik va 
hosildorlik sifatlari ularning nechog‘lik yetilganiga bog‘liq. Urug‘lar yetilib borar 
ekan, ularning unuvchanligi va unib chiqish quvvati eng yuqori darajaga yetadi, o‘zi 
to‘lishib, tarkibidagi quruq moddalar miqdori ortadi, suv miqdori kamayib qoladi. 
To‘la yetilgan qovun va qovoq urug‘larida 30-40 foiz, tarvuz urug‘larida esa 50-51 
foiz nam bo‘ladi. Urug‘larni ham xuddi ana shu vaqtda mevalardan ajratib olish kerak. 
Yetilmay kolgan urug‘lar yaxshigina unuvchan bo‘lsa ham, unib chiqish energiyasi 
jihatidan yetuk urug‘lardan orqada turadi, hosildorlik sifatlari jihatidan esa, mevalar 
10-20 kun saqlab qo‘yilganida ham, yetuk urug‘lardek bo‘la olmaydi. O‘zbekiston 
sharoitlarida mevalash fazasi, ya’ni mevalar tugilgan paytidan to pishib yetilgunicha 
qovun va tarvuzda oradan 40-50, yirik mevali qovoqda 60 va muskat qovoqda 70-80 
kun o‘tadi. 
O‘zbekistonning sug‘oriladigan dehqonchilik sharoitlarida yer uchastkasini 
barvaqt bo‘shatib olish, takroriy yoki oraliq ekinlarni yetishtirishga, shuningdek 
dalalarning ko‘p yillik begona o‘tlardan yaxshiroq tozalanib, tuprog‘ini sifatli qilib 
tayyorlab olishga imkon beradi. Shu munosabat bilan poliz ekinlarining urug‘lik 
mevalarini barvaqt yig‘ib olib, keyin urug‘ning obdon yetilib olishi uchun ularni 
yetiltirib 
qo‘yish, sug‘oriladigan yerlardan maqsadga muvofiq ravishda 
foydalanishning samarali yo‘lidir. Ob-havo sharoitlari noqulay kelganida, ekish 
kechikib ketadigan paytlarda, janubiy mintaqalarda esa poliz ekinlari takroriy ekin 
sifatida ekilganida ham bu usul yuqori sifatli ypyg‘ olishning ishonchli usuli bo‘lib 
xizmat qilishi mumkin. 
Urug‘larni ajratib olish.
 
Kichikroq partiyadagi tarvuz urug‘lari mevalaridan 
qo‘lda ajratib olinadi. Urug‘i olinadigan mevalar kesib ikkiga bo‘linadi-da, keyin 
pallalari bochka ustiga o‘rnatilgan qovurg‘ali bolvankadan o‘tkaziladi. Tarvuzning 
po‘stidan ajratilgan eti va urug‘lari ko‘zlarining kattaligi 3-4 mm keladigan elakdan 
o‘tkaziladi. Katta partiyadagi tarvuz urug‘lari IBK-5 va IBK-5A rusumli meva 
maydalagichlar yordamida mevalaridan ajratib olinadi. Bu mashinalar mevalarni 
mayda-mayda qismlarga maydalab, groxot va ezgich barabanda ularni turp, tarvuz 
suvi va urug‘larga ajratadi. 

---

240 
Qovun urug‘lari mevalardan qo‘lda ajratib olinadi. Mevalarni kesib, qoq ikkiga 
bo‘linadi yoki yon tomondan uchburchak teshik ochiladi. Urug‘larni meva ichidan 
plasentalari bilan birga metall qoshiqlar bilan ajratib olinadi. 
Qovun va tarvuz urug‘lari mevalardan ajratib olinganidan keyin katta yoki 
kichikrok bochkalarda o‘z suvi bilan bijg‘itib qo‘yiladi. Bijg‘itish 20°S haroratda — 4 
kun, 30°S haroratda — 2 kun davom etadi. Bijg‘itib bo‘linganidan keyin urug‘lar 
ko‘lda yoki MOS-300 markali mashinada yuvib olinadi. 
Kam miqdordagi qovoq mevalaridan urug‘lari qo‘lda ajratib olinsa, (mevasi qoq 
ikkiga bo‘linib, urug‘lari qoshik bilan urug‘ kamerasidan chiqarib olinadi), ko‘p 
miqdordagi qovoq mevalarining urug‘lari IBK-5A rusumli mashina yordamida ajratib 
olinadi. Ajratib olingan qovoq urug‘lari tez yuvilib, quritiladi.