Toshkent davlat agrar universiteti. O. A. Ostonov

muammosi. 
Yurtboshiroiz islom Karimov «Tarixiy xotirasiz kelajak yo‟q», «O‟zlikni anglash tarixni 
bilishdan  boshlanadb,  «Tarix  -  xalq  manaviyatining  asosidir»  kabi  asarlarida  ilgari  surilgan 
nazariy-metodologik  muammolari,  O‟zbekiston  tarixining  ilmiy  metodlari  va  mstodologik 
tamoyillari haqida gapirib o‟tganlar, Ular quyidagilardan iborat: 
-tarixiy hodisa va voqealami, hujjat va faktlarni ilmiyholisonavahalol o‟rganish va tahlil 
qilish; 
- tarixni milliylik va umuminsoniylik asosida o‟gams h, tahlil qilish; 
-  tarixni haqqoniy ob'ektivlik, tarixiy-falsafiy, mantiqiylik asosida o‟rganish va yozish; 
-  tarixga  milliy  va  umuminsoniy  xotira  va  qadriyat  sifatida  hurmat  va  ehtirom  bilan 
e‟tiborli bo‟lish; 
- xalq, buyuk davlat arboblari va rahbarlari, talantli va qobiliyatli, fsdokor va qahramon 
kishilaming tarixda tutgan o‟rniga alohida e'tibor berish; 
-  tarixiy voqea va hodisa, hujjat va faktlarni to‟g‟ri va noto‟g‟riligini amqiashda tarixiy-
tanqidiylik usuligu amal qilish; 
-tarixni o‟rganishda tarixiy universallikka amal qilish; 
- tarixni ilmiy-ijodiy qiyoslash va tanqidiy asosda o‟rganish; 

---

-  etnografiya,  arxeologiya,  antropologiya,  geneologiya  va  boshqa  fanlaming  yutuqlari, 
hamda usullaridan foydaianish; 
-  tarixni o'rganishda vorislik va uzviylikka, eng muhimi mantiqiyiikka amal qilish. 
Sovet davri tarix fanini soxtalashtirdi, din ilmiga zid, tarixiy taraqqiyotga to‟sqirilik qiladi 
degan noto‟g‟ri tushunchani yuzaga keltirdi. Ayniqsa, har qanday ijtimoiy hodisaga sinfiy  va 
partiyaviy  nuqtai  nazardan  yondoshish  tarixni  asosan  urush  va  xunrezlikdan  iborat  qilib 
ko‟rsatishi  biian  birga  o‟tmish  qoralanib,  kelajak  ulug‟lanadi.  Shuning  uchun  tarixni  qanday 
bo‟Isa, shundayligicha o‟rganish kerak, degan tushuncha ustivor bo‟Iishi kerak. 
S. Insoniyatning dastlabki ajdodlari. O^zbekisten hududida eng qadimgi odamlar 
hayotining iziari. 
Qadimda  Turon,  so‟ngra  Turkiston  va  Movarounnahr  nomlari  biian  mashhur  bo‟lgan 
hozirgi O‟zbekiston erlari va aholisi, ya‟ni ajdodlarimiz bir mecha yuz ming yillik qo‟ha va boy 
tarziga  ega.  Vatanimiz  jahon  sivilizatsiyasi  taraqqiyotida  muhim  o‟rin  egallaydi.  Sivilizatsiya 
tushunchasi  ijtimoiy  taraqqiyotning,  moddiy  va  madaniy,  ma‟naviy  darajasini  va  bosqichini 
bildiradi.  Bu  tushuncha  XVIll  asrda  paydo  bo'lib,  frantsuz  faylasufiari  aql  va  adolatga 
asoslangan jamiyatni sivilizatsiya deb ataganlar. Hozirgi O‟zbekiston yerlarining tabiati kishilik 
tarixining  ilk  bosqichlaridayoq  bu  y'erlarda  ibtidoiy  odamzod  to‟dalarining  yashashi  uchun 
qulay bo‟lgan. 
O‟zbekiston!  ik  arxeolog  olimlar  O‟rta  Osiyoga  ibtidoiy  jarnoa  davrining  yoshi  1  mln. 
yilga  teng  ekanligini  isbotlaydilar.  Odamlaming  kelib  chiqishi  va  rivojlanishining  jarayoni, 
ya‟ni  «antropogenez»  eng  qadimgi  davr  tarixini  o‟rganishdagi  muhim  va  dolzarb 
muammolardan hisoblanadi. Bu masalada ya‟ni insoniyatning kelib chiqishi haqida turli nuqtai 
nazarlar mavjud. Lekin ulaming ba'zilari o‟z isbotini hali topganicha yo‟q. 
Antropogenez  jarayonida  mehnatning  o‟zgartiruvchanlik  mohiyatini  arxeologiyaga  oid 
turli-tuman  manbalar  tasdiqlaydi.  Ushbu  moddiy  manbalaming  takomillashib  borishiga  qarab 
olimlar ibtidoiy jamiyatni quyidagi davrlarga bo‟ladilar: 
1  .Paleolit  (qadimgi  tosh  davri)  davri  mil.av.  3-2  mln.  yil  ilgari  boshlanib,  12  ming 
yillikda tugaydi. Bu davr o‟z navbatida 3 bosqichga bo‟linadi. Bular: 
a)  Ilk paleolit - Olduvoy davri mil.av. - 3-2 mln. yilliklar, Ashel davri -1 mln- 100 ming 
yilliklar. Ishbilarmon odamlar: avstrolopitek, pitekantrop, sinantrop, fergantrop. 
b)  O‟rta paleolit - Must davri - mil.av. 100-40 ming yilliklar - Neandertal odam, 
v)  So‟nggi  paleolit  -  Orinyak,  Solyutre,  Madlen  -  mil.av.  40-12  ming  yilliklar.  Ongli 
odam - Kromanon odam. 
2Mezolit (o ’rta tosh asri> davri mil.av. 12-7 ming yilliklar.