-loyixaning jozibadorligi boshqa variantlarga nisbatan qo‘yilgan kapitalni daromadlilik darajasini
kompaniya aksiyasi kurs qiymatini risklilik darajasi kamrok bulgan sharoitda imkoniyat darajada oshirish,
investor uchun bu maqsadni aniqlash imkoniyatini mavjudligi.
1.
Moliyalashtirishmi rejal ashtiri sh
Molshshshpirishni rejalashtirshp asoslari. Likvidlikni rejalashtirish.
Likvidpikni rejalashgirishning maqsadi va mazmuni. Daromad va xarajatlar balansi.
Daromadaar va xarajatlar balansining maqsadi va mazmuni. Balanslar.
Balansning maqsadi va mazmuni. Ko‘rsatkichlar taxdyuga. Shaxsiy kapital ulushi. Likvidaik.
Cash flow (naqs pul oqimi). Aylanma vositalar rentabelligi. Shaxsiy kashggal rentabelligi. Investitsiyapar.
2.
Moliyalashtirish
Kashggalga bo‘lgan ehtibj va uvdan foydalanish. Moliyalashtirish vositalari. O‘tmshodagi modiyalashtirish.
Tadqiqotlarni tashkil etishning Amerika tajribasi - tavak- kalchnlikli (venchurli) bshyaes deb nom olgan tadbirkorlik
turini yuzaga keltirdi.
Venchurli biznes tadqiqotlar, ishlanmalar, mi mahsulotni ishlab chiqarishga ixtisoslashgan mustaqil kichik firmalardan
tashkil top- gan bo‘ladi. Ularni tadqiqotchi olimlar, muhandislar, novatorlar tappsil etadi. Buvday firmalar AQSh, G‘arbiy
Nvropa va Yaponiada keng tarqalgan.
Kichik jamoa yangi g‘oyalarni tezroq o‘zlapggirishi va rivojlaniti- 'rishi mumkin.
Kichik tadqiqot biznesi 60-yshsharda shakplana boshlagan.
Kichik va o‘rta tadqiqot firmalari, misol uchun, yirik universi- tet markazlari yaqinida tashkil eggilgan. Ular birgadakda
yerni ijara- ga olishgan va universitetning laboratoriya va axborot texnikasidan foydalanganla^Shu tarzda AQShning Stenford
universiteti yaqini- da 3 mingdan orgiq kichik elektron firmalar jamlangan bo‘lib, ular- da band xodimlar soni 190-200 ming
kipshga teng. Ularning har biri bir-ikky" turdagi yangya mahsulotni ishlab chiqshp va o‘zlalggiryshga yo‘naltirilgan bo‘lib,
ularning umumiy salmogi jahonning komp'yu- ter va elektron qismlarning ayrim turlaridagi extiyojini 20%ini qoplaydi [21],
Chet el amaliyotvda kichik va o‘rta tadbirkorlikga ishchilar soni 500 kishigacha bo‘ngan firmalarni kiritshpadi.
Venchurli firmalar kashfiyot faolliginivg o‘sishi bosqichlarida o‘z ishini olib boradi.
Venchurli firmalar, odatda, foyda keltirmaydi, chunki ular mah- sulot ipshab chiqarish bilan shugullanmaydi, balki o‘z
ishlanmalarshi boshqa firmalarga (eksplereng, patient, kommutan) berishadi.
Venchurli firmalar ynrik kompaniyalarning sho‘ba korxonalari sifatida faoliyag yurntipsh mumkin. Ular, odatda, kam
soshsh xodim- lar shgatiga ega.
Innovatsiyaviy menejer funksiyalari an'anaviy menejer, yoki chet- dan taklif etilgai mutaxassis tomonidan amalga
opshriladi. Misol uchun konsaltiyG firmasndan taklif etilganlar.
Venchurli firmalarni tashknl etshp quyidagilar mavjudligini nazarda tutadi:
-
innovatsiya g‘oyasi - yangi mahsulot, texnologiya;
-
xamvyag ehtiyoji va tayushf etilgan
toya
asosvda yangi korxona tashsil etshpga tayyor bo‘lgan
tadbirkor;
-
bunday korxonalarni moliyalashtirish uchun tavakkalchilik ka- pitali.
Venchurli moliyapapggirish ikkiga asosiy shakllarda amalga oshi-' riladi - yangi korxonalar aksiyalarini sotib olshp yoki
turli xil kre- dvtyaarni ajratish vositasi yordamida.
Venchurli kapital degayada faqatgina yirik korxonalar mablagla- ' rnni emas, bapki banklar, davlat, sugurta, pensiya va
boshqa jamg‘arma- l^r mablaglarini ham tavakkalchiligi yukrri bo‘lgan sohalarga kiri- tshp tushuniladi.
Investitsiyalanshing boshha shaxllaridan farqli ravshssa, ushbu shakl bir qator o‘ziga xos xususiyaglarga ega:
-
investorning kompaniya kapitalidagi to‘gridan-to‘gri yoki vosi- tali pay ipggiroki;
-
uzoq muddatga mablag bershp;
-
investorning molijshpgirilayoptan korxona boshqaruvidagi fassh ishtiroki.
Tavakkalchilik kapitalining rivojlanish darajasi yuqori bo‘lgan AQShda uning asosiy sohalari sifatida biznes
rivojlanishining boshlang‘ich bosqichlari e'tirof etiladi, venchur investitsiyalarining 39,2% ularning zimmasvga to‘gri keladi [9].
Venchur korxonalarning turlari quyidagicha bo‘lshpi mumkin:
-
xususiy tavakkalchilikgaega biznes;
-
yirik korporatsiyalarning ichki tavakkaltalnkga ega loyihalari.
Uz navbagada tavakkalchilikga ega bnznes xo‘jalik yuriguvchi sub- yektlarning ikyugga asosiy euriga ajratshpshsh
mumkin:
Birinchi turi - mustaqil kichik innovatsiyaviy korxonalar.
Ikkinchi turi - ularga kashggal taqdim etuvchi moliya muassasalari.
Kichyus innovatsiyaviy korxonalarga, fan va texnikaning yansh yutuqlarini moddiy manfaatdorilik bilan joriy etishga
intilgan shshmpar, muhandislar, kashfiyotchilar tomonidan asos solinadi. Bun- day korxonalarning boshlangich kapitali bo‘lib
Do'stlaringiz bilan baham: 
