Toshkent davlat agrar universiteti «kelishildi»

2021 YILDA TAJRIBA DAVOMIDA UCHRAGAN BEGONA O’TLAR
-Yulduzcha o’t –Stellaria nolostla bir yillik ikki pallali begona o’t, o’sishi yil davomida bargi tanasi bo’ylab ketma-ket joylashgan, uzunligi 60 sm gacha bo’ladi. Urug’larni pishishi bug’oy ekini bug’doy ekinini yig’ishtirib olguncha boradi.Yulduzcha o’t urug’lari g’alla doni va tuproqlarni ifloslantirmaydi.Bir tup yulduzcha 10000-20000 urug’ beradi.May oyian sentabr oyigacha gullaydi.Iyul, sentabr oylarida urug’laydi. Hamma sug’oriladigan ekin maydonlarida uchraydi.
-Sariq o’t –Erubimum cheiratnoidis L bir yillik yillik ikki pallali begona o’t sug’oriladigan yaylovlar, bog’ dalalar va barcha ekinzorlarda 1m da o’rtacha 3-4 dona uchraydi. Bir tup o’simlikda 20000 taga yaqin urug’ bo’ladi. May oyidan sentabr oyigacha gullaydi. Sernam yerlarda, sug’oriladigan ekinlar orasida uchraydi.
-Yopishqoq o’t Galium aparine L bir yillik ikki pallali begona o’t, poyasi to’rtqirrali shoxlangan bo’g’imlari yug’onlashgan buyi 30- 100 sm,barglari mutovkali, uzunligi 7-25 mm, eni 1-3,5 mm qalami nashtarsimon.Barglari 6 tadan xalqasimon bo’lib joylashgan,yassi uzunligi 2,5-6 mm. Gullari chalasoyabonsimon, tupgulga yig’ilgan, ko’proq sug’oriladigan ekinlar orasida uchraydi.
Zarpechak, chirmoviq (Cuscuta L.) chirmovdoshlar oilasiga mansub tekinxo’r o’simlik turi. Bargsiz va ildizsiz bir yillik tekinxo’r o’t. Poyasi chirmashib o’sadi, ipsimon, sershox, tanasi sariq, yashilsarg’ich yoki to’q sariq. Sariq mayda oq yoki och pushti. Mevasi qattiq qobiqli bir qancha urug’li dumaloq ko’sakcha, urug’ida o’ralgan murtagi bor. Murtakning tuklari bilan qoplangan qalin uchi tuproqqa o’sadi, ikkinchi uchi urug’ po’stidan ajralib xo’jayin o’simlikka chirmashadi va o’ralib o’simlik to’qimalariga chuqur kirib shirasini so’radi va quritadi, urug’ va poyasidan ko’payadi. Zarpechakning bir o’simligi 10-15 mingacha urug’ beradi.
Zarpechakning yo’q qilish uchun biz qarshi choralarini ko’rdik ya’ni aynan zarpechak tushgan moshlarga DNOK eritmasi va neftarin eritmasi tayyorlab purkadik.
Bo’ztikan. (Sonchus) bu begona o’t murakkabguldoshlar oilasiga mansub ko’p va bir yillik begona o’tlar turkmi. Poyasi tik, bargli tikanli, gullari tilsimon, savatcha to’pgulga yig’ilgan.
Bo’ztikanga qarshi kurash choralarida prometrin gerbisidi topildi va aynan bo’ztikan bor joylarga purkaldi
Yantoq (Alhagi) _ Dukkakdoshlar oilasiga mansub ko’p yillik begona o’tlar turkumi. O’rta Osiyoning dasht cho’l va chala chala cho’llarida ko’proq uchraydi. O’simliklarni himoya qilish ilmiy tadqiqot institutida soxta yantoq va qirg’iz yantoq turlari uchradi. Bo’yi 40-110 sm, tik, sershox, ildizi kuchli rivojlangan, yer osti suvlarigacha yetib boradi. Barg qo’ltig’ida qattiq tikanlari bor. Barglari cho’ziq nashtarsimon, barg bandi kalta, ketmaket joylashgan. Gullari mayda qizil yoki pushti. May sentabrda gullaydi, avgust oktabr oylarida urug’laydi.
Ajriq (Cyunodon dactylon (L) Pers) boshoqdoshlarga qarshi ko’p yillik ildizpoyali begona o’t. Barglari lentasimon, dag’al chetlari o’tkir g’idirish 3-8 boshoqsimon shoxlardan iborat to’pguli poya uchida joylashgan. Mevasi doncha. Iyundan to kech kuzgacha gullab meva tugadi. Asosan ildiz poyasi, qisman urug’i yordamida (urug’i ko’pincha chang qorakuya kasalligi bilan zararlanadi) ko’payadi.Yer osti ildizlari gorizantal yoki qishiq joylashgan novdalar hosil qiladi. Bu novda bog’imlaridan yer ustiga o’simtalar o’sib chiqadi. Shuningdek, yer ustiga chiqqan novda bo’g’imlarida ildiz rivojlanadi va barg qo’ltig’idan gul beruvchi poya o’sadi. Ajriqni O’zbekistonning hamma viloyatlarida keng tarqalgan. Juda ko’p ekinzorlar orasida o’sib, tuproqdagi oziq moddalarni kuchli so’radi, va yerni oriqlatadi.