Toshkent davlat agrar universiteti buxgalteriya Hisobi, tahlil va audit kafedrasi

M _i-ch = S’h_.b/t+TM_q.y/o – TM_q.o‘/y. , (2.3)
Bunda: S’h_.b/t – bozor talabidan kelib chiqadigan sotish hajmi;
TM_q.y/o – budjetlashtirilayotgan yil oxiriga tayyor mahsulot qoldig‘i;
TM_q.o‘/y – o‘tgan yildan qolgan tayyor mahsulot qoldig‘i.
Ushbu hajmdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun o‘zgaruvchan xarajatlar hisob-kitob qilinadi. Buning uchun, rejalashtirishga an’anaviy yondashuvlardagi kabi, mahsulot birligiga sarflanadigan xom ashyo va boshqa moddiy resurslarning me’yorlari, ish haqi tariflari, ijtimoiy fondlarga ajratmalar va shunga o‘xshashlar qo‘llaniladi. (N) O‘zgaruvchan xarajatlarning rejalashtirilgan summasi O‘X_r to‘g‘ri hisob-kitob usuli bilan quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
O‘X_r=N^xM_i.ch. , (2.4)
Indikativ usul qo‘llanilganda (o‘tgan yil ma’lumotlariga asoslanib) hisobot davridagi o‘zgaruvchan xarajatlarning haqiqiy miqdori (O‘X_h) o‘tgan yilga nisbatan mahsulot ishlab chiqarish rejasining o‘zgarish koeffitsientiga (K_i.r) (K_h) tuzatiladi:

O‘Xh = Khx	Ki.r	,(2.5)
	Kf

Ishlab chiqarilayotgan mahsulotning «qirqma» tannarxi bevosita o‘zgaruvchan va bevosita doimiy xarajatlarning umumiy summasini ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi. To‘g‘ri doimiy xarajatlar – qat’iy belgilangan xarajatlarning bir qismi bo‘lib, ularni muayyan mahsulotni ishlab chiqarishga bevosita olib borish mumkin (mahsulot ishlab chiqariladigan qurilmalarning amortizatsiyasi, agronom, zoomuhandis va h. ish haqi).
Qat’iy belgilangan sarflar to‘g‘ridan-to‘g‘ri hisoblash (amortizatsiyani – belgilangan amortizatsiya normalari bo‘yicha, boshqaruv xodimlarining ish haqini – tariflar bo‘yicha va h.) yoki soddalashtirilgan usul – o‘tgan yilgi tajriba bo‘yicha rejalashtirilayotgan yilga ta’sir ko‘rsatuvchi, ichki va tashqi omillarni hisobga olgan holda (asosiy vositalarni kutilayotgan qayta baholash, lavozim maoshlarining o‘sishi va h. sh.o‘.) hisoblash yo‘li bilan aniqlanadi.
Jami sotiladigan mahsulotning to‘la tannarxi (ΣM_t.t) quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: