3. Bob. Uy-joyni saqlash xarajatlarini va kommunal xizmatlar haqini to’lash
3.1. Turarjoylar haqini to’lash
Munitsipal, idoraviy uy-joy fondi uylaridagi turarjoyga toianadigan haq miqdori turarjoyni ijaraga beruvchi va ijaraga oluvchi o'rtasida luziiadigan ijaraga berish shartnomasida belgilab qo‘yiladi. FKning 611moddasiga ko‘ra, uy-joy ijarasi shartnomasi bo'yicha ijaraga oluvchi tomonidan to‘lanadigan ijara haqi shartnomaning muhim shartlaridan hisoblanadi. Munitsipal, idoraviy uy-joy fondi uylaridagi turarjoyga to‘lanadigan ijara haqi miqdori turarjoyni ijaraga beruvchi va ijaraga oluvchi o‘rtasida tuziladigan ijaraga berish shartnomasida belgilab qo'yiladi. Binobarin, ijaraga beruvchi ijara haqini shartnomaviy munosabatlar doirasidan tashqari bir tomonlama ravishda belgilashga haqli emas. ljara haqi miqdori to'g'risidagi shart ijara shartnomasida albatta helgilab qo'yilishi shan.
Ijara haqi miqdori muayyan mezonlar asosida belgilanishi lozim. Shu sababli ham qonunda munitsipal, idoraviy uy-joy fondi uylaridagi turarjoyni ijaraga berish shartnomasi bo‘yichft to‘lana-digan haq miqdori uyni saqlash, saqlash harakallarini umumiy foydalanishdagi mol-mulkni (lift, podyezdlar, tom, shaxtalar. yerto‘lalar, cherdak va h.k.) saqlash xarajatlarining 0‘rnini qoplashni ta'minlaydigan, ijaraga beruvchi tomonidan turarjoy umumiy maydonining bir kvadrat metri hisobida belgilangan stavkalardan kelib chiqib belgilanadi.
Ma'lumki, uy-joylar vaqt o‘tishi bilan foydalanish jarayonida eskiradi, nuraydi. Shu sababli ham mulkdor uni tiklash (amorti-zatsiya) xarajatlarini qilishga majbur Aks holda, uy-joy, bino muayyan vaqt o‘tgach mutlaqo yaroqsiz holga kelib qolishi mumkin Tiklash xarajatlari doimiy ravishda ajratilib va to'planib borishi bunga yo‘l qo'ymaydi. ushbu mab]ag‘lar hisobidan uy-joylar kapital ta'mirlanadi.
Munitsipa! va idoraviy uy-joy fondining mulkdorlari o‘zlariga qarashli turaijoylami ijaraga herishdan muayyan foydalanisnni ham nazarda tuladiiar.
Bozor munosabatlari sharotida uy-joy fondini tiklash
(amortizatsiya) ajratmalari hamda ijaraga beruvchining normativ foydasi zaruriy qismlar sifatida turarjoy ijara haqi tarkibiga kiradi.
Davlatga qarashli uy-joy fondining xizmat turaijoyini ijaraga oluvchi undan xizmat turarjoyining maqsadiga va shartnoma shartlariga muvofiq foydalanishi, turarjoyga va kommunal xizmatlarga to'lovlarni har oyda, o‘tgan oydan keyingi oyning o‘ninchi kunidan kechiktirmay to'lashi lozim. ToMov muddati kechiktirilgan har bir kun uchun 0,1 foiz miqdorda, biroq, to'Iovning kechiktirilgan summasidan 50 foizdan oniq bo'lmagan penya undiriladi.
Turaijoy va kommunal xizmatlar uchun to'lovlar tijorat banki muassasalari yoki to'lov qabul qilish kassalari orqali amalga oshiriladi. (O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 27.01.2000-yildagi 24sonli qaroriga 1-ilova «Xizmat joylari berish tartibi to‘g‘risidagi nizomning 15-bandi»).
Aniq maqsadli kommunal uy-joy turarjoylari uchun tashlana-digan haq miqdorining tarkibiga quyidagi xarajatlar kiradi:
uyga qarash xarajatlari;
uyga xizmat ko‘rsatish xarajatlari; d) uyni
ta’mirlash xarajatlari.
Munitsipal, idoraviy uy-joy fondi uylaridagi turarjoyni ijara berish shartnomasi ho'yicha to‘lanadigan haq miqdoriarini tashkil etuvchi tarkibiy qismlardan farqli ravishda bunda ijaraga beruvchi ijara shartnomasidan foyda (daromad) olish nazarda lutilmagan
Turarjoyni ijaraga oluvchi turarjoy ijara haqini har oyda yashalgan keyingi oyning o‘ninchi kunidan kechiktirmay to‘lash shart (masalan, ijarachi yanvar oyi uchun ijara haqini 10 fevralgacha to‘lashi lozim). ljara haqini lo‘lash muddatlariga rioya qilmaslik (kechiktirish) uchun kechiktirilgan muddat bo'yicha penya to'lanadi. Penya miqdori tegishli qonun hujjatlarida belgilab qo'yildi.
Aniq maqsadli kommunal uy-joy fondining turarjoyi uchun haq O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tomonidan belgilangan tartibda olinaui. Binobi-rin, ijaraga beruvclii ljara haqini olish tartibini belgilashga haqli emas.
Yotoqxonalarda yashaganlik uchun haq 0 ‘zbekiston Res-publikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda olinadi.
Yotoqxonalarda yashaganlik uchun to‘lanishi lozim bo‘lgan haqning miqdori 0 ‘zbekiston Repsublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
