Toshkent aloqa tehnologiyalari universiteti u. N. Karimova metrologiya va telekommunikatsiya tizimlarida o

O’lchash qurilmasi – kuzatuvchi tomonidan bevosita qabul qilish uchun qulay shakldagi o’lchash axborot signallarini hosil qilishga mo’ljallangan hamda bir joyda joylash­gan o’lchash vositalari (o’lchovlar, o’lchash asboblari, o’lchash o’zgartgichlari) va yordam­chi qurilmalarning funksional jihatdan birlashtirilgan majmuyi.
O’lchash tizimi – avtomatik ishlov berish, uzatish va yoki avtomatik boshqarish tizim­larida foydalanish uchun qulay shakldagi o’lchash axboroti signallarini hosil qilish uchun mo’ljallangan, nazorat qilinuvchi ob’ektning turli nuqtalarida joylashgan va aloqa kanallari bilan o’zaro tutashtirilgan o’lchash vosita­lari (o’lchovlar, o’lchash asbob­lari, o’lchash o’zgartgichlari) va yordamchi qurilmalar majmuyi.
O’lchash-hisoblash majmui – EHM va qo’shimcha qurilma­lar, o’lchash tizimi tarkibida aniq o’lchash masalasini yechish uchun mo’ljallangan o’lchash vositalarining birgalikdagi funksional yig’indisi.
O’lchash o’zgartgich – katta­likni o’zgartirish, ishlov berish va yoki saqlash va chop etish uchun qulay o’lchov axboroti shaklidagi signalni hosil qilish uchun mo’ljallangan texnik vosita.
O’zgartgich xarakteri bo’yicha quyidagilarga ajratiladi: analog, analog-raqamli, raqamli-analog o’zgartgichlar. O’lchash zanjiridagi ishlatiladigan joyi bo’yicha birlamchi va oraliqdagi o’zgart­gichlarga ajratiladi. Birlamchi o’zgartgich – o’lchanadi­gan kattalikka bevosita ta’sir etadigan o’lchash o’zgartgichi, ya’ni o’lchash asbobi o’lchash zanjiridagi birinchi o’zgartgich.
Yordamchi o’lchash vositasi – o’lchov natijasini talab qilingan aniqligini olish uchun asosiy o’lchash vositasi yoki o’lchash ob’ektiga ta’sirini ko’rsatuvchi fizik kattalik vositasi.
1.2. O’lchashlar tasnifi
O’lchashlarni bir nechta turlarga ajratish qabul qilingan. O’lchashlarni tasniflash vaqt, sharoit, o’lchash natijalari xatoligini belgilovchi va natijani ifodalash usullariga bog’lanish xarakteriga asoslanib amalga oshiriladi.
O’lchash kattaligini o’lchash vaqtiga bog’liqligi xarakteri bo’yicha statik va dinamik o’lchashlarga bo’linadi.
O’lchash kattaligi o’zgarmas bo’lganda, statik kattalik va o’lchash kattaligi o’zgaruvchan bo’lganda dinamik kattalikka mos keladi. O’lchash natijasini olish bo’yicha o’lchashlar bevo­sita, bilvosita, majmuiy va birgalikdagi o’lchashlarga ajra­tiladi.