Toshkent aloqa tehnologiyalari universiteti u. N. Karimova metrologiya va telekommunikatsiya tizimlarida o

1-BOB. ALOQA VA AXBOROTLASHTIRISH SOHASIDA METROLOGIK TA’MINOT
1.1. Metrologiyada qo’llaniladigan asosiy atamalar
Metrologiya grekcha so’zlar metro – o’lchov va logos – ta’limot so’zlaridan kelib chiqqan. Hozirgi zamon tushunchasida – o’lchash, usul va vositalarning bir­ligini va talab qilingan aniqlikka erishish yo’llarini ta’minlay­digan fan. Metrologiyaning asosiy yo’nalish­lariga o’lchashlarning umumiy nazariyasi, fizik kattaliklar bir­lik­lari va ularning tizimlari, o’lchash usullari va vosita­lari; o’lchov aniqligini baholash usullari, o’lchovlar bir­li­gini ta’minlash asoslari; etalonlar va namunali o’lchov vositalari; etalonlardan ishchi o’lchov vositalariga o’lchash birliklarini uzatish usullari kiradi. Metrologiya hal qiladigan masalalarning bir qismi ilmiy xarakterga ega. Metrologiyaning funda­mental asoslarini ishlab chiqadigan fan yo’nalishi nazariy metrologiya deb nomlanadi. Ayrim hollarda fundamental metrologiya atamasi ham ishla­tiladi.
Jamiyat manfaatlari yo’lida o’lchash birliligiga va talab qilingan o’lchash aniqligiga erishish yo’llari, fizik katta­liklar birliklari, etalonlar, o’lchash vositalari va usul­larini ishlatish bo’yicha majburiy texnik va yuridik talab­larni belgilaydigan metrologiya bo’limi qonunlash­tiril­gan metrologiya deb nomlanadi.
Qonunlashtirilgan metrologiya qoidalari va nazariy metrologiyaning ishlab chiqqan masalalarini amaliy qo’llash bo’limi amaliy metrologiya deb nomlanadi.
Korxona va tashkilotlarda mahsulotni talab qilingan aniqlik bilan o’lchash vositalarini ishlab chiqish, o’lchash vositalarini davlat tekshiruvidan o’tkazish, o’lchov vosita­larini idoraviy qiyoslash, o’lchashlar holatini tasnif qilish amaliy metrologiya oldida turgan vazifalarga kiradi.
Ushbu fanni tushunish uchun metrologiyaga oid asosiy atama va qoidalarni bilish zarur. Ayrim atamalarning ta’riflari o’z o’rnida beriladi, ammo bir qator atamalarni metro­logiyani o’rganishning birinchi bosqichidan boshlash kerak.