Toshkent aloqa tehnologiyalari universiteti u. N. Karimova metrologiya va telekommunikatsiya tizimlarida o

DO’ ko’rsatishlarining o’rnatilish (barqarorlashuv) vaqti 10 s dan ortmasligi kerak. Tormoz o’zgartgichsiz DO’ lar uchun o’rnatilish vaqti 4 s dan oshmasligi lozim.
DO’ kirish qarshiliklarining nominal qiymatlari shu DO’ lar mo’ljallangan kanallar va traktlarning kirish va chiqish qarshiliklari qiymatlariga mos bo’lishi kerak.
5.7. Quvvatni o’lchash
5.7.1. Umumiy qoidalar
O’zgarmas tok zanjirlarida R yuklama iste’mol qila­digan quvvat P tok I va kuchlanish U ning ko’paytma qiymatiga teng:
(5.27)
bu yerda P – vattlarda, U – voltlarda, I – amperlarda, R – Om larda o’lchanadi.
O’zgaruvchan tok zanjirlarida oniy quvvat p(t) va o’rtacha (aktiv) quvvat P bir-biridan farq qiladi. Oniy quvvat p(t) = u(t)i(t), bu yerda u(t) va i(t) – kuchlanish va tokning oniy qiymatlari. Aktiv (davr ichidagi o’rtacha) quvvat
(5.28)
Agar tok i = Isinωt, kuchlanish esa u = Usin(ωt + φ) bo’lsa, u holda
sin sin cos  . (5.29)
Aktiv quvvat vaqt birligida R qarshilikda issiqlik ko’rinishida ajraladigan va vattlarda o’lchanadigan ener­giyadir.
Reaktiv quvvat deb zanjir uchastkasidagi kuchlanish U ni bu uchastkadan oqib o’tadigan tok I va ular orasidagi φ burchak sinusiga ko’paytmasi tushuniladi:
(5.30)
Reaktiv qarshilik volt-amperlarda o’lchash qabul qilin­gan, qisqacha var deyiladi. Reaktiv quvvatni generator va qabul qilgich (priyomnik) o’zaro almashadigan energiyani ifo­dalaydi.
Tuyulma quvvat
(5.31)
ko’paytmaga teng. U volt-amperlarda o’lchanadi, qisqacha VA bilan belgilanadi. P, Q va S orasida ushbu bog’lanish mavjud:
(5.32)
O’rtacha kvadratik qiymati U va ichki qarshiligi Z_g = R_g + jx_g bo’lgan generator tomondan to’la qarshiligi Z = R_yu + jx_yu bo’lgan yuklamaga beriladigan quvvat
(5.33)
Eng katta quvvat generator tomonidan to’la muvofiq­lashtirish shartida, Z_yu shu Z_g ning kompleks-qo’shma katta­ligi bo’lganda (Z_yu = Z_g ) beriladi, bunda
. (5.34)
P_o quvvat generatorning mo’ljallangan (imkonli) quv­vati deb ataladi.
Past chastotali o’zgarmas va o’zgaruvchan toklarda quvvatni o’lchash, odatda, tok va kuchlanishni hamda ular orasidagi faza siljishini o’lchash natijalari bo’yicha bilvosita metodlar bilan amalga oshiriladi. O’ta yuqori chastotalarda (O’YuCh da) tokni va kuchlanishni o’lchashga asoslanadigan metodlarning qulayligi kamroq yoki qiyin amalga oshiri­ladi. Shu sabab­dan 30 MGs dan yuqori chastotalarda elektro­magnit energiya­sini boshqa, o’lchash uchun qulayroq bo’lgan ko’rinish­larga o’zgartirish keng tarqaldi. Biroq bunda o’lchash­lar aniqli­gida yutqizishlarga to’g’ri keladi.
Aloqa va eshittirish texnikasida impulsli shakldan radio- va videoimpulslardan foydalaniladi. Bu holda faqat o’rtacha quvvatni emas, balki impuls quvvatni ham aniqlash kerak. Agar radioimpuls o’ramasi (o’rama chizig’i) to’g’ri burchakli shaklda bo’lsa, u holda impuls quvvati P_i va o’rtacha quvvat P quyidagicha bog’langan:
(5.35)
bu yerda τ – radioimpuls davomiyligi; T – impulslarning kelish davri. Amalda deyarli doimo o’rtacha quvvat P o’lcha­nadi va (5.35) formula bo’yicha impuls quvvati P_i hisob­lanadi.
Agar impulslar shakli to’g’ri burchakli shakldan farq qilsa (masalan, 5.26-rasmdagi kabi), u holda impuls quv­vatini shunday yuzali va davomiyligi uning amplitudasi yarmi­ning darajasidagi vaqt intervaliga teng bo’lgan ekvi­valent to’g’ri burchakli impuls bo’yicha aniqlanadi. Bu holda cho’qqi quvvat P_cho’q = P_ik_ish tushunchasi kiritiladi, bu yerda k_ish – impuls shakli koeffitsienti bo’lib, aslidagi im­puls quvvati maksimal darajasining ekvivalent to’g’ri bur­chakli impuls quvvati darajasiga nisbatiga teng.
Impuls­­li shakl­dagi signal beriladigan traktlar cho’qqi qiymatga hisob qilinadi.

5.26-rasm.