Toshkent aloqa tehnologiyalari universiteti u. N. Karimova metrologiya va telekommunikatsiya tizimlarida o

Tovush va yuqori chastotali o’zgaruvchan tok zanjirlarida quvvatni o’lchash. Quvvatni tovush chastotalarida va yuqori chastotalarda o’lchashni chastotaviy imkoniyatlari o’lchanayotgan zanjirdagi tok chastotasiga mos keladigan elektron volt­metr­­lar va termoelektrik ampermetrlar yordamida baja­riladi. Odatda, tovush chastotalarida 5.28-a rasmda tasvir­langan o’lchash sxemasi qo’llaniladi, chunki kirish qarshiligi yuk­l­ama qarshiligidan ko’plab marta katta bo’lgan elektron voltmetrni tanlash osondir. Bunda quvvat P = U²/R_yuk for­mula bo’yicha hisoblanadi.

Yuqori chastotalarda energiyani o’zining manbasidan yuklamaga uzatish liniyasi parametrlari taqsimlangan uza­tish liniyasi zanjiri bo’lganida uning kesimidagi tok va kuchlanishning qiymatlari yuklamagacha bo’lgan masofaga bog’liq­dir. Shuning uchun voltmetr va ampermetrni zanjir­ning yuklama va ampermetr orqali o’tadigan toklar, shuning­dek, yuklama va voltmetrdagi kuchlanishlar mos ravishda bir-biriga teng bo’ladigan nuqtalariga ulanishi kerak. Amper­­metrni yuklamaga iloji boricha shunday yaqin ulanadiki, bunda l₁ masofa (5.29-b rasm) o’lchanayotgan tokning chastota­siga mos to’lqin uzunligi λ dan kamida yuz marta kichik bo’lsin. l₁/λ < 0,01 bo’lganda ulanish qarshiligi 1% dan oshmay­di. Voltmetrni yuklamadan l₂=nλ/2 masofada ulanadi (n=1,2,3,…). Agar yuklama qarshiligi R_yu ma’lum bo’lsa (5.29-a rasm) generator quvvatini bitta voltmetr bilan o’lchash mumkin.

5.29-v rasmda radiouzatkichning antenna zanjiridagi tokni o’lchash sxemasi ko’rsatilgan: ampermetr ko’rsatishi I va antennaning ma’lum nurlatish qarshiligi R bo’yicha quvvat hisoblanadi: P = I²R.
Quvvatni bevosita o’lchashlar yuqori chastotali voltmetr­lar yordamida bajariladi. Bunday vattmetrning tuzilish sxemasi 5.30-rasmda ko’rsatilgan.

Analogli qabul qiluvchi o’zgartgichda o’lchanayotgan quvvat, o’l­chash uchun qulayroq bo’lgan boshqa fizik kattalikka o’zgar­tiriladi. O’lchash qurilmasida u o’lchanadi va o’lchash natijasi sanoq qurilmasida analogli yoki raqamli shaklda qayd eti­ladi; uning shkalalari, odatda, quvvat birliklarida daraja­lanadi.