Toshkent aloqa tehnologiyalari universiteti u. N. Karimova metrologiya va telekommunikatsiya tizimlarida o

Uch chastotali metod. Bu metod birinchi turdagi nochiziqlilik mahsulotlari bo’yicha kubik buzilishlarni baholash uchun qo’llaniladi. O’lchash signali amplitudalari teng va f₁, f₂, f₃ chastotalari yaqin bo’lgan uchta garmonik signal yig’indisidan iboratdir. Birinchi turdagi nochiziqlilik mahsulotlari chastotalari boshlang’ich chastotalarga yaqin bo’lgan f₁+f₂–f₃, f₁–f₂+f₃, –f₁+f₂+f₃ chastotali uchta tashkil etuvchiga ega. Bu chastotalarning hech biri boshlang’ich chastotalardan birortasi bilan ustma-ust tushmasligi uchun f₂–f₁ ≠ f₃–f₂ (f₁ < f₂ < f₃) shartning bajarilishi zarur. Bu holda buzilishlar natijasida yuzaga kelgan uchta tashkil etuvchidan istalgan biri tanlovchi voltmetr bilan o’lchanishi mumkin.
Kombinatsion chastotali bir tashkil etuvchining o’rtacha kvadratik xatoligini U_k orqali, butun chiqish kuchlanishining o’rtacha kvadratik qiymatini U_Σ bilan belgilab, kubik nochiziqli buzilishlar koeffitsienti uchun quyidagini hosil qilamiz:
(7.34)
4 koeffitsient kombinatsion chastotali va teng amplitudali 16 ta tashkil etuvchining qiymatini hisobga oladi.
Uch chastotali o’lchash uchun sxema 7.40-rasmda ko’rsatilgan.
Kvadratik buzilishlarni uch chastotali metod bilan o’lchashning ma’nosi yo’q, chunki talab qilinayotgan kombinatsion chastotali tashkil etuvchilarning hech biri o’lchash signalining uchta tashkil etuvchisining hammasiga bog’liq emas.

Uch chastotali metodning xatoligi voltmetrning xatoligiga va uning chastotaviy tanlovchiligining oxirgi qiymatiga bog’liq. Bu yerda keyingi qiymatga qo’yiladigan talablar juda yuqoridir, chunki o’lchash uchun foydalaniladigan nochiziqlilik mahsulotlari o’lchash signalining boshlang’ich tashkil etuvchilari chastotalariga yaqin chastotalarga ega.

Misol. Agar U_k va U_Σ kuchlanishlar ∆U_k va ∆ U_Σ xatoliklar bilan o’lchangan bo’lsa, K_nq koeffitsientni o’lchash xatoligi aniqlansin.
O’lchashlar bilvosita ekanligi sababli, K_nq ni o’lchash xatoligi ushbu umumiy ifoda bilan aniqlanadi:

Hosilalar uchun
.
ni hosil qilamiz.
Demak,

Bu ifoda yo’qotilmagan muntazam xatolikning maksimal qiymatini aniqlaydi.