Toshkent aloqa tehnologiyalari universiteti u. N. Karimova metrologiya va telekommunikatsiya tizimlarida o

ω1 ω 2 ω 3
α1Um1 α2Um2 α3Um3
	0 2 ω 1 2 ω 2 2ω3 ω 1± ω 2 ω 1± ω 3 ω 2± ω 3	α2(U^2m1 + U^2m2 + U^2m3 +)/2 α2Um1Um2 α2Um1Um3 α2Um2Um3
	ω 1 ω 2 ω 3 2 ω 1± ω 2 2 ω 1± ω 3 2 ω 2± ω 3 ω 1±2 ω 2 ω 1±2 ω 3 ω 2±2 ω 3 3 ω 1 3 ω 2 3 ω 3	3α2Um1( + 2 + 2 )/4 3α3Um2(2 +  + 2 )/4 3α3Um3(2 + 2 + 2 )/4 3α3 Um2/4 3α3 Um3/4 3α3 Um3/4 3α3Um1 /4 3α3Um1 /4 3α3Um2 /4 α3 /4 α3  /4 α3  /4

Agar kirish zanjiridagi 7.2-jadval formulalaridagi bitta yoki ikkita chastota uchun chiqish signali spektrini olish kerak bo’lsa, u holda mos ravishda, U_m1= 0, U_m2 = 0 yoki U_m3 = 0 deb olish kerak.
7.2-jadvaldan ushbu xulosalarni chiqarish mumkin:
– chiqish signalining o’zgarmas tashkil etuvchisi va juft garmonikalarning amplitudalari (7.29) polinomning faqat juft darajali hadlari bilan aniqlanadi;
– chiqish signalining toq garmonikalari amplitudalari (7.29) polinomning faqat toq darajali hadlari bilan aniqlanadi;
– polinomning juft darajali hadlari (7.30) ifodadagi koeffitsientlari yig’indisi juft son bo’lgan kombinatsion chastotalarni vujudga keltiradi, toq darajali hadlarda esa ana shu yig’indi toq son bo’lgan kombinatsion chastotalarni yaratadi;
– chiqish signalidagi eng yuqori garmonikaning tartib raqami va (7.30) ifodadagi koeffitsientlar yig’indisining eng katta qiymati (7.29) polinomning darajasiga teng.
Ko’p chastotali o’lchash metodlarida nochiziqli buzilishlar mahsulotlari tartib bilan aniqlanadi. Bu esa (7.32) ifodadagi koeffitsientlarning absolyut qiymatlari yig’indisi orqali ifodalanadi.
7.2-jadvaldan ko’rinib turibdiki, nochiziqlilik mahsulotlari tartibi (7.31) polinomning hadi bilan aniqlanadi. Shu sababli ikkinchi tartibli mahsulotlar kvadratik mahsulotlar, uchinchi tartiblari esa kubik mahsulotlar deb ataladi. Bunga mos ravishda, buzilishlarning o’zlari ham kvadratik, kubik buzilishlar deb ataladi.
Bundan tashqari, nochiziqli buzilishlar mahsulotlari turi bilan farq qilinadi. Birinchi turdagi mahsulotlarga 7.30 ifodaning o’ng tomonidagi koeffitsientlar algebraik yig’indisi birga teng bo’lgan mahsulotlar kiradi. Nochiziqli buzilishlarning qolgan barcha mahsulotlari ikkinchi turga mansub bo’ladi. Birinchi turdagi mahsulotlarning xususiyati shundaki, ular uzun elektr traktining turli joylarida yuzaga kelib, traktning faza-chastota xarakteristikasi chiziqli ekanligi shartida sinfaz, ya’ni arifmetik qo’shiladi. Qolgan barcha hollarda bir xil chastotalarning nochiziqli buzilishlari bitta traktning turli nuqtalarida yuzaga kelib, vektorli, ya’ni turli faza burchaklari bilan qo’shiladi.
Kvadratik mahsulotlar, umuman, juft tartibli mahsulotlar kabi birinchi turdagi mahsulot bo’lishi mumkin emasligi ravshan. Yuqorida bayon qilingan mulohazalarga ko’ra kubik buzilishlar ko’p kanalli aloqa tizimlarida eng xavf­lidir va ularni alohida ajratib baholash o’lchash metodining muhim afzalligi bo’ladi.
Ayrim o’lchash metodlarini batafsilroq ko’rib chiqamiz.