Амалий иши №4:Лойиҳаларни режалаштириш ва бошқариш.
Керакли жихоз ва воситалар:компьютер, проектор, кўргазмали материаллар.
Назарий қисм: Лойиҳани режалаштириш лойиҳани бошқаришнинг бир қисмидир, бу Гантт жадваллари каби лойиҳалар режаларини режалаштириш ва кейинчалик лойиҳа муҳити.
Дастлаб, лойиҳа доираси аниқланади ва лойиҳани бажариш учун тегишли усуллар аниқланади. Ушбу босқичдан сўнг, ишни бажариш учун зарур бўлган турли вазифалар учун муддатлар рўйхатга олинади ва иш тақсимлаш тузилмасига гуруҳланади. Лойиҳани режалаштириш кўпинча лойиҳанинг турли йўналишларини, шу жумладан лойиҳа режаларини, иш юкларини ва гуруҳлар ва шахсларни бошқаришни ташкил қилиш учун фойдаланилади. Вазифалар орасидаги мантиқий боғлиқликлар танқидий йўлни идентификатсия қилишга имкон берувчи фаолият диаграммаси ёрдамида аниқланади. Лойиҳани режалаштириш, аслида, лойиҳа аслида бошлангунга қадар амалга оширилиши лозим бўлганлиги сабабли ноаниқдир. Шунинг учун вазифаларнинг давомийлиги одатда ўртача, ўртача ва пессимистик ҳолатлар ўртача оғирлиги билан баҳоланади. Муҳим занжирли услуб лойиҳани бажаришда потентсиал кечикишларни тахмин қилиш учун режалаштиришда "буферларни" қўшади . Вақт оралиғида бўшашиш ёки бўшашиш вақти лойиҳа бошқарув дастурлари ёрдамида ҳисоблаб чиқилиши мумкин. Кейинчалик зарур ресурслар аниқланиши мумкин ва ҳар бир фаолият учун сарф-ҳаражатлар ҳар бир ресурсга ажратилиши мумкин, бу лойиҳанинг умумий қийматини беради. Ушбу босқичда лойиҳа режаси лойиҳа мақсадларига мос равишда ресурслардан фойдаланиш ва лойиҳа давомийлиги ўртасидаги мувозанатни таъминлаш учун оптималлаштирилиши мумкин. Бир марта тузилган ва келишиб олгач, лойиҳа режаси асосий жадвал сифатида маълум бўлади. Ҳаракатланувчи лойиҳанинг умри мобайнида асосий жадвалга нисбатан баҳоланади. Бошланғич жадвалга нисбатан тараққиётни таҳлил қилиш, эришилган қиймат бошқаруви сифатида танилган .
Лойиҳани режалаштириш 2-босқичининг киритилиши лойиҳанинг низомини ва контсептсияси таклифини ўз ичига олади. Лойиҳани режалаштириш босқичининг натижалари лойиҳа талаблари, лойиҳа режаси ва лойиҳани бошқариш режасини ўз ичига олади.
Лойиҳа режалаштиришни қўлда бажариш мумкин, лекин лойиҳани бошқариш дастури кўпинча қўлланилади.
Лойиҳани қандай режалаштириш керак
Лойиҳани якунлаш ёки тугатиш учун аниқ шартларни аниқланг. Лойиҳанинг мақсадлари қанақа эканлиги аниқ бўлмасдан олдин, қанча вақт кетишини ва қанчалик қимматга тушишини тахмин қилишни бошлаш жуда мантиқан. Афсуски, кўплаб лойиҳа менежерлари бу биринчи, муҳим қадамни қўлга олмайдилар. Ҳар бир лойиҳа бир ёки бир нечта ташкилотнинг бизнес масалалари билан аниқ боғлиқ бўлиши керак.
Бир гуруҳ аъзосининг бажариши керак бўлган вақтни ҳисоблаб чиқиш керак бўлган барча ишларни инвентаризатсия қилиш. Бу барча жамоа аъзолари билан режалаштириш мажлисида амалга оширилиши мумкин. Уч ҳафта давом этадиган вазифаларни тугаллаш учун зарур бўладиган буюмларни ажратиб олиш керак. Тафсилотларга берилишни олдини олиш учун, энг паст даражадаги вазифалар тахминан 1 ҳафта давом этиши керак. Натижада, иш тақсимлаш тузилиши. Лойиҳанинг маҳсулотларини ташкилотга ёки унинг атрофига киритилишига эришиш, кутилган натижаларни (лойиҳа мақсадлари) амалга оширишга олиб келишига ишонч ҳосил қилинг.
WБС нинг ҳар бир терминал элементини бажариш учун зарур бўлган ресурсларни аниқланг. Ушбу нуқтада одатда ҳар бир терминал элементини ва шунинг учун лойиҳани (пастдан юқорига қараб) этказиб бериш нархини тахмин қилишингиз мумкин. Баъзан коэффитсиэнтларни қўллаш орқали харажатларни ҳисоблаш учун юқоридан пастга йўналтирилган ёндашув ҳам мумкин (масалан, $ Х ва $ Й оралиғида шундай ва шу каби уйнинг квадрат метрини қуриш учун).
Ушбу дастлабки режанинг мантиқий, яъни харажатларнинг фойдалари оқилона бўлсин-йўқми қарор қабул қилинг. Мақсадларни ва қўллаб-қувватловчи ишни зарур деб ўзгартиринг.
Вазифалар орасидаги боғлиқликни аниқланг. Баъзи вазифалар бошқа вазифалар бошланишидан олдин бажарилиши керак. Вазифаларини ўзларининг якуний буюртмасига қўйиш орқали лойиҳа менежери лойиҳа тармоғини қуради.
Лойиҳани амалга оширишнинг минимал вақтини ҳисоблаб чиқинг: лойиҳанинг охирида лойиҳа тармоғи орқали энг узун йўл. Ушбу йўл танқидий йўл деб аталади (ёки ресурсларга боғлиқликлар ҳисобга олинган бўлса, муҳим занжир). Бошқа вазифалар танқидий йўл билан параллел равишда амалга оширилиши мумкин, лекин танқидий йўналишдаги вазифаларнинг кечикиши автоматик тарзда лойиҳанинг умумий муддати кечикишига сабаб бўлади.
Лойиҳа режасини тузиш (масалан, Гантт графикаси шаклида).
Рискларни бошқариш режаси ва лойиҳа режасини мос равишда ўзгартириш.
Ташкилотни лойиҳани амалга оширишга бошлаш.
Лойиҳани режалаштириш лойиҳанинг бошида фақат бир марта амалга ошириладиган нарса эмас. Лойиҳа менежерининг жамоанинг ривожланишига эътибор қаратиш ва шунга мос равишда лойиҳа режасини янгилаш бўйича давом этадиган вазифа бўлиши керак. Лойиҳа бошқарув дастурлари тўғри ишлатилган тақдирда фойдали бўлиши мумкин. Лойиҳани режалаштириш ва бошқариш бўйича батафсил маълумот берадиган бир неча лойиҳа бошқарув стандартлари мавжуд.
фойдали хуcуcият даcтурий таъминотни талабларнинг ўзгаришига моcлаштириш имконини беради. Агар ўзгартиришлар киритишга эхтиёж туғилcа, бу холда эcки cинф функцияларига вориcлик қилувчи янги cинф ёзиб қўйа қолинади. Кейин ўзгартирилиши лозим бўлган функцияларга қайтадан таъриф берилади хамда янги функциялар қўшилади. Бундай ўрнига ўрин қўйишнинг мазмуни шундан иборатки, у даcтлабки cинф таърифини ўзгартирмай туриб, объект ишини ўзгартириш имконини беради. Ахир бу холда қайта теcт cиновларидан пухта ўтказилган аcоcий cинфларга тегмаcа хам бўлади-да.
Агар cиз кўп марталаб қўллаш ёки бошқа бирон мақcадларга кўра вориcликни қўллашга ахд қилcангиз, аввал хар гал қаранг - мероcхўр-cинф билан вориcликни бераётган cинфнинг турлари ўзаро моc келадими.
“ҳас”(эгалик) ва “ис а”(бир хиллик) муносабатлари Одатда синфларни лойиҳалашда савол келиб чиқади, синфларни ўзаро муносабатини қандай қуриш керак бўлади.Иккита оддий синфларга мисол кўрамиз – Сқуаре ва Реcтангле, улар квадрат ва тўғритўртбурчаклардир. Шуниси тушунарлики бу синфлар ворислик боғланишида бўлади, лекин иккита синфдан қайси бири аждод синф бўлади. Яна иккита синфга мисол – Cар ва Персон, яъни машина ва инсон. Бу синфлар билан Персон_оф_Cар яъни машина эгаси синфи қандай алоқада бўлиши мумкин? Бу икки синф билан ворислик боғланишида бўлиши мумкинми? Синфларни лойиҳалаш билан боғлиқ бу саволларга жавоб топиш учун шуни назарда тутиш керакки, “мижоз-етказувчи” боғланиши “эга” (“ҳас”) боғланишини, ворислик боғланиши эса “бир хил” (“ис а”) боғланиши тушунчаларини ифодалайди. Сқуаре ва Реcтангле синфлари мисоли тушунарли, ҳар бир объект квадрат тўғритўртбурчакдир, шунинг учун бу синфлар ўртасида ворислик боғланиши ифодаланади, ва Реcтангле синфи ота-оналар синфини ифодалайди. Сқуаре синфи унинг ўғлидир. Машина эгаси машинага эга ва инсондир. Шунинг учун Персон_оф_Cар синфи Cар синфнинг мижози бўлиб ҳисобланади ва Персон синфнинг ворисидир.
