Тошкент ахборот технологиялари университети фарғона филиали “Телекоммуникация технологиялари ва касбий таьлим”факультети

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ВА КОММУНИКАЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ВАЗИРЛИГИ
ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ
ФАРҒОНА ФИЛИАЛИ

“Телекоммуникация технологиялари ва касбий таьлим”факультети

“ДАСТУРИЙ ИНЖИНИРИНГ” кафедраси
“Дастурий лойихаларни бошқариш ” фанидан
Дастурий инжиниринги йўналишнинг 4-курс талабаларига
амалий ишларини бажариш учун
УСЛУБИЙ КЎРСАТМА

Фарғона -2017

Тузувчилар:
Катта ўқ. Комилова Н
асс. Узақов Б

Тақризчи: А.Абдуқодиров

ТАТУФФ “Ахборот технологиялари” кафедраси мудири, физика-математика фанлари номзоди.

Услубий кўрсатма “Дастурий инжиниринг” кафедраси йиғилишида кўриб чиқилган (___-сон йиғилиш баёни _____________йил).

Кафедра мудири: Ф.Мулайдинов

Ушбу ўқув услубий кўрсатма ТАТУ Фарғона филиали Илмий Кенгашида кўриб чиқилган ва нашрга тавсия этилган (___-сон йиғилиш баёни _____________йил).

Амалий иши №1: Тестлаш орқали дастур ишлаб чиқиш

Ишдан мақсад: Тестлаш орқали дастур ишлаб чиқишни такомиллаштириш.
Керакли жихоз ва воситалар: тарқатма материаллар
Назарий қисм:
Дастурий таъминотни тестдан ўтказиш, манфаатдор томонларга синов дастури бўйича маҳсулот ёки хизмат сифати тўғрисида маълумот бериш учун олиб борилган тадқиқотдир. Дастурларни синовдан ўтказиш, дастурий таъминотни амалга оширишнинг таваккалини баҳолаш ва тушуниш учун дастурий таъминотнинг объэктив, мустақил қарашини таъминлайди. Синов методлари дастурий таъминотни ёки дастурни дастурий таъминотни хатолар (хатолар ёки бошқа камчиликлар) ни топиш нияти билан бажариш ва дастурий маҳсулотни ишлатишга мослигини текшириш жараёнини ўз ичига олади.
Дастурий таъминот синови, қизиқишнинг бир ёки бир нечта хусусиятларини баҳолаш учун дастур компонентининг ёки тизим компонентининг бажарилишини ўз ичига олади. Умуман олганда, бу хусусиятлар тестдан ўтган компонент ёки тизимнинг даражасини кўрсатади
унинг дизайни ва ривожланишини бошқарувчи талабларга жавоб беради,
ҳар қандай маълумотларга тўғри жавоб беради,
ўз вазифаларини мақбул вақтда амалга оширади,
этарлича фойдалидир,
ўрнатилиши ва мўлжалланган муҳитда ишлаши мумкин
манфаатдор томонларнинг хоҳиш-истаги умумий натижага эришади.
Ҳатто оддий дастур компонентлари учун мумкин бўлган тестлар сони деярли чексиз бўлгани учун, барча дастурий таъминот синовлари мавжуд вақт ва ресурслар учун синовларни танлаш учун баъзи стратегиядан фойдаланади. Натижада, дастурий таъминотни синовдан ўтказиш, одатда (фақатгина эмас), дастурий таъминотни ёки дастурни дастурий таъминот хатоларини (хатолар ёки бошқа камчиликларни) топиш мақсадини амалга оширишга уринади. Синов иши - бу хато жараён, чунки бир хато аниқланганда, у бошқа, чуқурроқ хатоларни ёритиши мумкин ёки ҳатто янгисини ҳам яратиши мумкин.
Дастур синовлари дастурий таъминот сифати ва фойдаланувчилар ёки ҳомийларнинг бажарилмаслиги хавфи тўғрисида объэктив, мустақил ахборотни тақдим этиши мумкин Дастурий таъминотни синовдан ўтказиш дастурий таъминот (қисман тўлиқ бўлса ҳам) мавжуд бўлганда амалга оширилиши мумкин. Дастурий таъминотни ишлаб чиқишда умумий ёндашув кўпинча қачон ва қандай синов ўтказилишини аниқлайди. Мисол учун, босқичма-босқич бир тизимда кўплаб синовлар тизим талаблари аниқланганидан сўнг ва тестланган дастурларда амалга оширилади. Аксинча, тезкор ёндашувда талаблар, дастурлаш ва синовлар кўпинча бир вақтнинг ўзида амалга оширилади.Викторина дастурий таъминотнинг тўғрилигини баъзи бир махсус фаразлар асосида аниқлай олса-да (тестдан ўтиш қийинчиликларининг иэрархиясига қаранг), тест дастурий таъминотдаги барча камчиликларни аниқлай олмайди. Бунинг ўрнига, маҳсулотнинг ҳолатини ва хатти-ҳаракатларини тест-хулқ-қоидалар билан таққослайдиган танқидий ёки таққослашни таъминлайди - кимдир муаммо билан танишиши мумкин бўлган принтсип ёки механизм. Ушбу таклифлар, спетсификатсиялар, шартномалар, таққосланадиган маҳсулотлар, бир хил маҳсулотнинг сўнгги версиялари, мўлжалланган ёки кутилган мақсадлар, фойдаланувчилар ёки мижозларнинг истиқболлари, тегишли стандартлар, амалдаги қонунлар ёки бошқа мезонлардан иборат бўлиши мумкин (лекин улар билан чекланмаган).
Синовнинг асосий мақсади дастурий хатоларни аниқлаш, чунки нуқсонларни аниқлаш ва тузатиш мумкин. Викторина маҳсулотнинг барча шароитларда тўғри ишлаётганини аниқлай олмайди, лекин фақат муайян шароитларда тўғри ишламаётганлигини билдиради. Дастур синовлари доираси одатда кодни ўрганиш билан бир қаторда, бу кодни турли муҳитларда ва шароитларда бажариш билан бир қаторда, коднинг аспектларини ўрганишни ҳам ўз ичига олади: у нима қилиш кераклигини ва нима қилиш кераклигини амалга оширадими? Дастурий таъминотни ривожлантиришнинг ҳозирги маданиятида синов ташкилотлари ривожланиш гуруҳидан алоҳида бўлиши мумкин. Жамоа аъзоларини синаб кўриш учун турли вазифалар мавжуд. Дастур синовларидан олинган маълумотлар дастурий таъминот ишлаб чиқилган жараённи тўғрилаш учун ишлатилиши мумкин
Ҳар бир дастурий маҳсулотнинг мақсадли аудиторияси мавжуд. Мисол учун, видео ўйин дастурлари учун томошабин банк дастуридан бутунлай фарқ қилади. Шу сабабли, агар ташкилот дастурий маҳсулотни ишлаб чиқарса ёки бошқа усулда сармоя киритса, у дастурий маҳсулотни охирги фойдаланувчилари, мақсадли аудиторияси, харидорлари ва бошқа манфаатдор томонлар учун мақбул бўладими-йўқлигини баҳолаши мумкин. Дастурий таъминот синови ушбу баҳолашни амалга оширишга ёрдам беради.
Дастур синовларида кўплаб ёндашувлар мавжуд. Кўриб чиқиш, юриш йўллари ёхуд текширувлар статик тест сифатида ифодаланади, лекин аслида маълум бир тест ҳолатларига эга дастурлаштирилган кодни бажариш динамик синов деб аталади. Статик тестлар, кўпинча исботлаш сифатида, шунингдек, дастурий воситалар / матн таҳрирловчисининг манба коди тузилиши ёки компиляторлари (компиляторлар) ни текширганда статик дастурий таҳлил сифатида синтаксиси ва маълумотлар оқимини текширади. Динамик синов дастурнинг ўзи ишга туширилганда амалга оширилади. Синов жараёнида коднинг муайян бўлимларини синаб кўриш ва дастурий функтсиялар ёки модулларга қўлланиладиган дастур 100% тугашидан олдин бошланиши мумкин. Бунинг учун одатий усуллар стуб / драйверлардан ёки носозликларни тузатувчи муҳитдан ижро қилишдан иборат.
Статик тестлар текширишни ўз ичига олади, аммо динамик синовлар ҳам текширувни ўз ичига олади. Улар биргаликда дастурий таъминот сифатини яхшилашга ёрдам беради. Статик анализ усуллари орасида тест ҳолатларида манба кодини мутатсиялаш орқали киритилган хатоларни аниқлаш учун мутатсион тестларидан фойдаланиш мумкин.
Дастурий таъминотни синов усуллари анъанавий равишда оқ ва қора қутиларга бўлинади. Ушбу иккита ёндашув тест синовларини ишлаб чиқишда синов муҳандиси томонидан бажариладиган фикрни тасвирлаш учун ишлатилади.
Оқ-қути тести (шунингдек, очиқ-ойдин қути тести, шиша қутиси тести, шаффоф қутилар синаб кўриш ва дастлабки кодни кўрсатсак, ички текширувлар ёки дастурий тузилмаларни синовдан ўтказади), охирги фойдаланувчига таъсир қиладиган функтсиялардан фарқли ўлароқ. Оқ-қути тестида тизимнинг ички истиқболлари, шунингдек, дастурий кўникмалар тест ҳолатларини лойиҳалаш учун ишлатилади. Синовчи код орқали машқларни бажариш учун киришларни танлайди ва тегишли натижаларни аниқлайди. Бу бир тугмачадаги синов тугунларига ўхшаш, масалан. электрон синовлар (АКТ).
Оқ-қути тести жиҳозда, дастурий синов жараёнининг интегратсиялашуви ва тизим даражаларида қўлланилиши мумкин бўлса-да, одатда бирлик даражасида амалга оширилади. Бир бирлик ичидаги йўлларни, интегратсия жараёнида бирликлар орасидаги йўлларни ва тизим даражасида тест пайтида қуйи тизимлар ўртасидаги тестларни текшириши мумкин. Тажриба услубининг бундай усули кўплаб хатоларни ёки муаммоларни бартараф этиши мумкин бўлса-да, спетсификатсияни бажарилмаган қисмларини ёки этишмаётган талабларни аниқлай олмайди
Қора қути тести дастурий таъминотни "қора қути" сифатида кўриб чиқади, ички дастурни билмасдан функсияни ўрганади ва манба кодини кўрмайди. Синовчилар фақат дастурий таъминотни нима қилиш кераклигини биладилар, қандай қилиб буни амалга оширадилар. Қора қути тест усуллари қуйидагиларни ўз ичига олади: эквивалентлик билан бўлишиш, чегара қийматини таҳлил қилиш, барча жуфтлик тестлари, давлат ўтиш жадваллари, қарорларни қабул қилиш тестлари, чуқурлик тестлари, моделга асосланган тестлар, фойдаланиш ҳолатларидаги тестлар, қидирув синовлари ва спетсификатсияга асосланган тест.
Ишлаш тестлари одатда тизим ёки пастки тизимнинг муайян иш юкида жавоб бериш ва барқарорлик нуқтаи назаридан қандай бажарилишини аниқлаш учун бажарилади. Шунингдек, тизимнинг бошқа сифат кўрсаткичларини, масалан, ўлчов, ишончлилик ва ресурслардан фойдаланиш каби текшириш, ўлчаш, тасдиқлаш ёки текширишга хизмат қилиши мумкин.
Юкларни синовдан ўтказиш биринчи навбатда тизимнинг катта миқдордаги маълумот ёки кўп сонли фойдаланувчилар бўладими-йўқми муайян юк остида ишлашни давом эттириши мумкинлигини текшириш билан боғлиқ. Бу, одатда, дастурий таъминотнинг кенгайтирилганлиги деб аталади. Функтсионал бўлмаган фаолият сифатида амалга оширилган вақтнинг тегишли юк текшириш ҳаракати кўпинча чидамлилик тести деб аталади. Овозни тест қилиш, муайян таркибий қисмлар (масалан, файл ёки маълумотлар базаси) ҳажмини тубдан кўпайтирганда ҳам дастурий вазифаларни синаб кўришнинг бир усули ҳисобланади. Стрессни тест қилиш - кутилмаган ёки кам иш юклари остида ишончлилигини текшириш усули. Барқарорлик тести (кўпинча юк ёки чидамлилик тести деб аталади) дастурий таъминотни қабул қилинадиган муддатда ёки ундан юқори даражада яхши ишлай оладими-йўқлигини текширади.
Ишлашни текширишнинг муайян мақсадлари нимада эканлиги ҳақида озгина келишув мавжуд. Юклаб олиш тестлари, ишлаш тестлари, ўлчовлилиги тестлари ва товуш синовлари кўпинча бир-бирининг ўрнида ишлатилади.
Ҳақиқий вақтда дастурий таъминот тизимлари қаттиқ вақтни чеклашларга эга. Вақт чекловлари бажарилганлигини текшириш учун реал вақтда синовдан фойдаланилади.