Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Mutlaq huquqiy munosabatlarda bir taraf aniq ma’lum bo‘ladi – bu 

subyektiv huquq egasidir. Qolgan barcha subyektlar majburiyat o‘tovchi tomon 

bo‘ladilar, ya’ni vakolatli shaxs subyektiv huquqlarning amalga oshirilishiga 

qarshilik qilmasligi lozim. Bunday huquqiy munosabatga mulkchilik munosa-

batlari misol bo‘ladi. 

Nisbiy huquqiy munosabatlarda barcha ishtirokchilar (taraflar) aniq 

belgilangan bo‘ladi, ya’ni huquq egasi ham, majburiyat o‘tuvchi tomon ham 

ma’lum bo‘ladi. Masalan, sotuvchi va xaridor, buyurtmachi va pudratchi, 

ma’muriyat rahbari va xodim. 

Huquqiy munosabatlar o‘z ichki tuzilishiga ko‘ra quyidagi tarkibiy qismlar 

(elementlar) dan iborat:

a) huquqiy munosabatlarning subyektlari (ishtirokchilari);

b) huquqiy munosabatlarning obyekti;

d) huquqiy munosabatning mazmunini tashkil etuvchi subyektiv huquq 

va yuridik majburiyatlar. 

 

Huquqiy munosabat, avvalambor, in-

sonlar (kishilar jamoasi) o‘rtasidagi aloqa, 

bog‘lanish, munosabat bo‘lib, o‘z ishtirokchi-

lariga, taraflariga ega. Har qanday munosa-

bat ikki yoki undan ortiq shaxslar o‘rtasidagi aloqa, muloqot sifatida talqin 

etiladi. Tegishli subyektlarning mavjud bo‘lishi huquqiy munosabatlar amalga 

oshishining muqarrar sharti hisoblanadi.