Тошкент-2021 3 Апрель 2021 7-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Калит сўзлар: 
фитоним, флористик компонент, менталитет, лингвокултурология, кельт 
маданияти. 
Тил маданият кўзгуси ва омбори хисобланиб, унда нафақат инсонни ўраб турувчи реал 
олам, балки миллий характер, “олам манзараси”, халқ менталитети, анъаналари, урф-
одатлари, маънавияти, нормалар тизими ва қадриятлари ўз аксини топади. 
Афсона ва фольклор тилида ўсимлик образлари ўз семантикасига кўра ҳаддан ташқари 
ранг-баранг бўлган умуммаданий семалар билан ўзаро муносабатда бўлади. Флористик 
компонентлар замонавий кишилар нутқида кенг қўлланилиб, кўплаб ўсимлик образлари 
жанрлараро характерни ифодалаб келади [1; 33].
Инглиз тили фразеологиясини ўрганишда бир неча асосий йўналишларни ажратиб 
кўрсатиш мумкин: когнитив, қиёсий-чоғиштирма, лингвокультурологик, лексикографик 
ҳамда мактабда ва олий таълим муассасаларида инглиз фразеологизмларини ўқитиш маса-
лалари.
Инглиз тилида фитоним компонентли фразеологизмларнинг катта қисми ўсимлик рам-
зий ифодаларининг таъсири натижасида пайдо бўлди. О. В. Худенцованинг қайд қилишича 
“Флора вакиллари у ёки бу мамлакатда ўсимликларга бериладиган у ёки бу хусусиятлар 
ҳақида маълум маданий маълумотга эга бўлган алоҳида семиотик белгилар сифатида на-
моён бўладилар” [2; 18]. Фитонимлар ўсимликларнинг афсонавий, диний, тарихий-эт-
нографик ва маданий контекстлардаги ролини тадқиқ қилишда муҳим маданий тушунча 
ҳисобланади.
Эрамиздан олдинги VI-II асрларда Британия оролларида яшайдиган кельтлар орасида 
тарқалган ўсимликка сиғиниш ҳозирги “Флора” лингвомаданий кодига асос солди. Эра-
миздан олдинги VI-II асрларнинг ўрталаридаги кельтлар маданияти Латенча ёки Латен 
номини олди. Кўпчилик тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, Латен санъати Юнонистон ва 
Шарқдан қабул қилиб олинган Галинтат маданияти деб номланган маданият ва анъаналар-
нинг маҳаллий (эрамиздан олдинги I минг йилликнинг биринчи ярми, “европача”) синте-
зидир [3; 126].
Кельт маданиятида муқаддас дарахт образи Британия ороли маданиятининг (антик ма-
даният билан таниш бўлган) бельгияликларнинг континентал кельт-герман қабилаларининг 
анъаналари билан ўзаро муносабатлари даврида фаол тарзда ишлатилади. Ушбу факт 
(кельтларнинг муқаддас дарахтларга сиғиниши) ҳамда айрим дарахтларни ва муқаддас да-
рахтзорларни улуғловчи қадимги юнонлар ва римликларнинг мажусийлик сиғинишлари 
ўртасида ўзаро умумийлик мавжуд. Кельт маданиятининг илдизлари инсоннинг табиатга 
ибтидоий тобелигига бориб тақалади. Илгари уларнинг неолитик илоҳларга топиниши-
дан мерос қилиб олинган афсонавий сирли ибодатларининг анъаналари бунинг исботи 
бўлиб хизмат қилади. Ҳақиқатан, кельт календарида ҳар бир ой, баъзан эса ҳар-бир кун 
учун алоҳида дарахт танлаб олинган. Масалан, тисс (иссиқ жойларда ўсадиган ёғочи 
қаттиқ, доимий яшил, игнабаргли дарахт ёки бута) 23 декабрни, яъни йилнинг энг машъ-

---

28