Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

Fanning boshqa fanlar bilan munosibatL 
Xech qaysi fan alohida holda 
rivojlana olmaydi. Har qaysi fanning rivojlanishida boshqa fanlar qonuniyatlaridan 
ma‟lum darajada foydalaniladi. 
Agronomiya ilmiy izlanish asoslari fani-matematika, informatika singari 
aniq fanlar, biologiya, fizika, kimyo singari tabiiy fanlar 
r,
a dexqonchilik, 
paxtachilik, o'simlikshunoslik, agrokimyo, seleksiya, meva -sabzavodchilik singari 
maxsus fanlar bilan o'zoro aloqada rivojlanadi Vc mazkur fanlarning 
qonuniyatlaridan foydalanadi. Masaian : ekinlar hosildorligini hisoblashda va 
dispersion statistik tahlil qilishda matematik amallardan foydalanilsa, tuproqning 
g'ovakligi , zschligi, xajm og„iri;gi va suv hossalarini aniqlashda fizika 
qonuniyatlaridan , tuproq va o'simlik tarkibidagi makro va mikro elementlami 
o'rganishda kimyo qonuniyatlariga asoslanish ish yuritadi. 
Ekinlarda fenologik kuzatuvlar olib borishda o'simliklaming morfologik 
tuzilishlarini bilishlari zarur , bunda botanika fanini puxta bilishlari lozim 
zaravrkunanda xashoratlar bilan zararlanish darajasini bilishda zoologiya va 
entomologiyani bilishlari, o'simliklaming o'sish va rivojlanish jarayonini 
o'rganishda o'simlikshunoslik fanidan, forosintez mahsuldorlikni o'rganishda 
o'simliklar fiziologiyasi qonuniyat-laridan, tuproqning tipikligi aniqlashda 
tuproqshunoslik, agrakimyo, dehqonchilik va melioratsiya qonuniyatlaridan, 
variant-lami joylashtirishda geodeziya va geometriya qonuniyatlaridan , 

---

o'rganilayotgan nav va duragaylaming tipikligini aniqlashda seleksiya va 
urug'chilik qonuniyatlariga asoslanadi. 
Ilmiy tadqiqot asoslari fani garchi mustaqil fan bo'lsada , bu fanning 
rivojlanishi va fan sifatida shakllanishi qishloq xo'jalik fanlari rivojlanishiga 
uzviy bog'liq. 
Fanning rivojlanish tarixi. 
Matematik statistika faniga R.A. Fisher, V.Gosset, N.Peregudov, 
A.
V.Sokolov, B.A.Dospexov va boshqalar asos solganlar. 
XX asr boshlaridan matematik statistikada yangi yo'nalishlar ishlab 
chiqila boshlandi, uni kichik tanlamalar statistikasi deb nomlash mumkin. 
Ekspremental ishlar uchun ular orasida 1908 yili ingliz statistik olimi va 
kimyogari XX asr boshlaridan matematik statistikada yangi yo'nalishlar ishlab 
chiqila boshlandi, uni kichik tanlamalar statistikasi deb nomlash mumkin. 
Ekspremental ishlar uchun ular orasida 1908 yili ingliz statistik olimi va 
kimyogari V.Gosset tomonidan taklif etilgan t - taqsimlanish usuli nisbatan 
ko'proq ahamiyatga ega . Bu usul keyinchalik Styudent taqsimlanish usuli degan 
nom oldi (ingliz tilida styudent-student, ya‟ni talaba degani, bu V.Gossetning 
taxallusi ). 
tomonidan taklif etilgan t - taqsimlanish usuli nisbatan ko'proq ahamiyatga 
ega . Bu usul keyinchalik Styudent taqsimlanish usuli degan nom oldi (ingliz 
tilida styudent-student , ya‟ni talaba degani , bu 
V.
Gossetning taxallusi ). 
Dispersion tahlil tadqiqotlarni rejalashtirish va uning ma‟Iumotlarini statistik 
ishlov berishda keng qoMlaniladi. Agar avval matematikaning xizmati tadqiqot 
ma‟Iumotlarini tahlil qilish bilan chegaralangan bo'lsa, R.A. Fisheming ilmiy 
ishlari uning imkoniyatlarini yanada kengaytirdi, va bugungi kunda tajribalami 
matematik interpretatsiya va dispersion tahlil ta‟lablariga ko„ra statistik 
rejalashtirish tadqiqotchini qiziqtiruvchi savolllarga muvofaqiyatli javoblar 
olishning zarur shartlari hisoblanadi. Tadqiqot rejasini statistik asoslanishi 
natijalarni matematik tahlil uslubini ham belgilaydi. Shuning uchun zamonaviy 
tadqiqotlarda dispersion tahlil asoslarini bilmay turib tajribalami to„g„ri 
rejalashtirib bo„lmaydi. 
B.
A.Dospexovning ta‟kidlashicha, olib borilayotgan 
ilmiy ishlarning samaradorligi va uning sifati, ko„p jihatdan tajriba olib borilgan 
kuzatishga aniqlik darajasiga, uning uslubiga bogMiqdir. 
Ilmiy izlanish asoslari fanining rivojlanish agronomiya-ning har bir 
tarmog„ining rivojlanishi bilan uzviy bog„liqdir. Agronomiya fanlariga asos solgan 
olimlar ilmiy izlanish asoslari faniga asos solgan.

---