Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

II-QISM
 
TAJRIBA NATIJALARIGA ISHLOV BERISH VA ULARNI STATISTIK 
TAHLILI 
FANNING AHAMIYATI, MAQSADI VA VAZIFALARI 
Fanning ahamiyati. 
Halq xo„jaligining barcha tarmoqlarida shu jumladan 
qishloq xo„jaligida ham matematik amallardan keng foydalaniladi. Agronomiyada 
matematik amallar 0„sish va rivojlanish jarayonlarini o„rganishda , ko„chat 
qalinligini hisoblashda , fenologik kuzatuvlar va uchyotlar olib borishda , 
hosildorlik bo„yicha aprobatsiya o„tkazishda, biologik hosilni va fotosintez 
mahsuldorlikni aniqlashda qoilaniladi. Agronomiyada har bir jarayonda ma‟lum bir 
darajada matematik amallar qoMlaniladi. Ko„pincha bugungi kunda agrotexnik 
tajribalarda yangi udumga aylana boshlagan hosildorlikni keskin oshiruvchi yangi 
preparatlar, texnologiyalarda tafovutlar mavjud. 
Fanning predmeti. 
Bu fan-ilmiy tadqiqotlarda tajriba natijalariga matematik 
ishlov berish va statistik tahlil qilish uslubiyatlari va asosiy qonun - qoidalarini 
o„rganishdan iborat. Tanlash usulining asosiy maqsadi kichik tanlamalami 
(0„rtacha ma‟lumotlar) statistik ko„rsatkichlari bo„yicha o„rganish ilmiy 
ishlamaning butun mohiyatini to„g„ri tavsiflash imkonini beradi, qaysiki 
statistikada bu genial majmua deb yuritiladi. Shunga o„xshash vaziyatlar dala 
tajribalari ko„yilishida ham qoMlaniladi , bunda kamdan kam hollarda 6-8 dan 
ortiq bir xil delyankalar boMadi (takrorlanishlar) va ulaming hosildorligi va 
boshqa ko„rsatkichlari , ya‟ni tajriba dalasining umumiy maydoni kichik tanlama 
asosida etarlicha aniq xulosa olishga harakat qilinadi. Bu yerda yashirin holda 
diyarli tugallanmas statistik guruhlavr mavjud, genial majmua , qaysiki kichik 
tanlamalar asosida imkoni boricha sodda usullarda ilmiy ishni statistik tavsiflab 
berish lozim. 
Statistika usuli bilan ishlash tajriba xulosalarini miqdoriy baholash imkonini 
beradi. Keyingi yillarda ilmiy tekshirish ishlarining xulosalarini hisoblashda bu 
usul keng qoMlanilmoqda. Matematik-variatsion statistika usuli asosidagi 
xulosalar bir-muncha aniq, boMadi. 
Matematik tahlil usullari juda ko„p, lekin quyida keng tarqalgan, qoMlash 
juda oson, oddiy va sodda boMganlari qisqa qilib ifodalanadi.