Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

l-rasm.'l ajriba maydonining umumiy tuzilishi: 
a - himoya maydoni, A- asosiy maydon. 

---

ya‟ni himoyalanuvchi qismida joylashadi. Himoya maydonining asosiy vazifasi 
variantlaming bir-biriga boMgan ta‟sirini kamaytirish, tajriba-ning ishonchlilik 
darajasini oshirish hisoblanadi. Masalan, mineral oziqlantirish bilar bogMiq 
tajribalarda mineral oziqlantirishning ijobiy ta‟siri unga chegara boMgan nazorat 
variantda ham kuzatilishi mumkin. Shu tufayli har bir delyankaning ikki 
yonboshida himoya maydon qo„yiladi. Delyankalarda asosiy hisobli maydon va 
himoya maydonning umumiy tuzilishi 
2
-rasmda keltirilgan. 
Delyankalaming yo„nalishi 
va 
shaldi. 
Tajribaning ishonchliligi ma‟lum 
darajada delyankalaming yo'nalishiga, ya‟ni ulami dala maydoni bo„yicha 
joylashuviga bogMiq. 0„rganilayotgan tajriba delyankalarini uzun tomonlari 
bo„yicha, tuproq unumdorligi kuchliroq o„zgarayotgan yo'nalishi bo„yicha 
joylashtirish to„g„ri boMadi. Bunday holda barcha variantlar bir xil sharoitga 
qo‟yilgan 
boMib, ularning samaradorligini baholashda xatolik kuzatilmaydi. 
Boshqa barcha holatlarda delyankalami biron bir orientatsiya bo„yicha joylash-
tirilganda ma‟lum darajada tajriba maydonidagi tuproq unumdorligi o„zgarishini 
qamrob oladi, Bu, o„z navbatida, tajriba natijalarining ishonchliligiga salbiy ta‟sir 
etib, tajribaga to„g„ri baho berishni kiyinlashtiradi. 
Ma‟lumki, tuproq unumdorligini va o„simlik etishtirishdagi boshqa 
sharoitlaming o„zgarishi. ayniqsa qiyaliklarda yaqqol namoyon boMadi. Shuning 
uchun 
tajribalar 
qiyaliklarda 
joylashtirilganda 
delyankalami 
uzunasiga 
joylashtirilishi lozim, ko„ndalangiga joylashtirish yaramaydi. 
Tajribalar tuproq unumdorligi bo„yicha bir xil boMgan tekis maydonlarda 
olib borilganda delyankalaming yo„nalishi tajribaning ishonchliligiga sezilarli 
ta‟sir etmaydi. 
Delyankalaming yo„nalishini belgilashda dalaning rel‟efi, tuzilishi, shakli va 
boshqa omillar hisobga olinadi. Shuningdek, delyankalar yo'nalishini belgilashda 
ekin turi, nav xususiyati, quyoshning chiqishi va botishi hisobga olinishi 
maqsadga muvofiq.