Тошкент – 2020 10-мавзу: Халқаро статистикада иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• Умуман иқтисодиёт даражасидаги оралиқ истеъмолига банкларнинг шартли ҳисобланган маҳсулотлари киритилади. Бундан ташқари, оралиқ истеъмоли таркибига моддий харажатлар таркибига киритилмаган йўқотишлар киради. Оралиқ истеъмолига асосий капитал истеъмоли киритилмайди, чунки у ялпи қўшилган қийматнинг муҳим элементларидан бири бўлиб ҳисобланади.

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• Ялпи ишлаб чиқариш, оралиқ истеъмоли ва ялпи қўшилган қийматлар ҳам тармоқлар, ҳам секторлар бўйича аниқланади. Турли мамлакатларда тармоқлар бўйича ҳисоб-китоблар шу мамлакатлардаги миллий тармоқ таснифларига асосланади.

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• Иқтисодий фаолият натижалари кўрсаткичларини тадқиқот қилишда улар таркиби ва динамикасини тахлил қилишга катта эътибор қаратилади. Таркиб гуруҳлашлар ёрдамида ўрганилади. Уларга қуйидагиларни киритиш мумкин:
• 1. ЯИМ ва МДни иқтисодиётнинг тармоқлар ва секторлар бўйича тақсимланиши.
• 2. ЯИМ ва ЯИЧни мавжуд бўлиш шаклига кўра – моддий неъматлар ва хизматлар, бўлиш.

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• 3. Ушбу категорияларни мулкчилик шаклларига кўра гуруҳлаш (давлат, жамоа, ширкат, хусусий, хорижий, аралаш).
• 4. Ҳар бир мамлакатнинг расмий маъмурий-ҳудудий бўлинишига кўра юқоридаги кўрсаткичларни гуруҳлаш.
• 5. ЯИЧни унинг элементларини иқтисодий жараёндаги ролига кўра гуруҳлаш – ороалиқ истеъмолига кирувчи оралиқ неъматлари ва хизматлари ва пировард истеъмолни шакллантирувчи пировард неъматлар ва хизматлар.

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• Иқтисодий фаолият натижалари динамикаси кўрсаткичларини тадқиқот қилиш физик ҳажм индекслари орқали амалга оширилади:
• Iф.ҳ. =(∑q1*p0) : (∑q0*p0), бу ерда
• ∑q0*p0 – базис даврида ишлаб чиқарилган ҳақиқий ЯИЧ, ЯИМ, МД қиймати;
• ∑q1*p0 – шу кўрсаткичларнинг жорий даврда базис даври нархларидаги қиймати.