Тошкент – 002. 2 Тил ва нутқ

Билдиришнома 
Сизнинг кўрсатмангизга биноан мен кассир-назоратчи С.Олимов билан шу йил 15-18 
ноябрь кунлари «Лаззат» корхонасида аудит текширувини ўтказдим.
Корхонанинг 3 - чорагидаги даромад кўрсаткичи қониқарли, солиқлар ўз вақтида 
тўланган. Лекин меҳнатни ташкил этишда қатор камчиликларга йўл қўйилган. Бу тўғрида 
илова қилинаѐтган маълумотномада батафсил ѐзилган.
Аудитор ( имзо ) С.Жумаев. 
2002. 20.11. 
 
24-топшириқ. ¤зингиз танлаган фан йўналишидаги дарсликдан бирор матн парчасини 
ўқинг, сўнг ундаги ихтисослик атамаларини бошқа маънодошлари билан алмаштириб, 
мустақил равишда матн яратинг. Асл ва ижодий матн ўртасидаги фарқни изоҳланг. 
Эсда тутинг 
Ихтисосликка оид матн тузишда қуйидагиларга эътиборни қаратиш лозим: 

---

30 
30 
- 
матннинг қайси нутқ услубида ѐзилиши кераклигини олдиндан билиш; 
- 
ихтисосликка оид сўз ва шартли белгиларни тўғри танлай олиш ва ўринли 
жойлаштириш; 
- 
сўз ва атамаларни имло меъѐрларига риоя қилган ҳолда ѐзиш; 
- 
касбдошларга унчалик таниш бўлмаган ѐки фаол қўлланмайдиган атама, шартли 
белги ѐки қисқартмаларга қавс ичида изоҳ бериш; 
- 
ихтисосликка оид атамаларни бошқа тиллардан ўзлаштириш, сўз ясашда миллий 
тилнинг табиатини назарда тутиш; 
- 
касб-ҳунар сўзлари ва атамаларини ўринсиз такрорланишига йўл қўймаслик,
уларнинг таъсирчанлигини ошириш мақсадида лексик, морфологик ва синтактик
синонимия имкониятларидан ўринли фойдаланиш ва бошқалар. 
21-машқ. Берилган гап қурилишларини лексик, морфологик, синтактик синонимия 
имкониятларидан фойдаланиб ўзгартиринг ва кўчиринг. 
1. £иш тараддудини кўришга тўғри келади. 2. ¤збошимчаликка йўл қўйилмасин. 3. Халқ 
шеваларини жиддий ўрганиш ва тавсифлаш лозим. 4. Ишда йўл қўйилган хатолар учун 
ҳайфсан билан огоҳлантиришни таклиф қиламан. 5. Сайлов. Ҳамма ўз номзодларини 
таништириш билан машғул. 6. £абул вақти тугади. Эртага келасиз. 7. Маълум бўлишича, 
лицей ўқитувчиси туманимизда экологик муҳитни яхшилаш устида изланишлар олиб 
бормоқда экан.  
25-топшириқ. Лицейдаги ўқув хонангизни қайта жиҳозлаш ѐки «Энг яхши китобхон» 
кўрик танловини ўтказиш юзасидан ўз фикр-мулоҳазангиз ва таклифларингизни ѐзинг. Матн 
тузишдан олдин уни кимнинг номига ѐзишингизни, қандай фикрлар билдиришингизни, бу 
фикрларни қайси далил билан мослаш мумкинлигини ўйлаб кўринг. £оралама тайѐр бўлгач, 
матнни қайта ўқинг, ортиқча сўзларни қисқартиринг, айримларини таъсирчан сўзлар билан 
алмаштиринг, сўнг хатоларини яна бир бор текшириб чиқинг. 
22-машқ. А.Ориповнинг қуйидаги шеърини насрий матнга айлантириб ѐзинг. Матн 
мазмунини ўз сўзларингиз билан тўлдиринг. 

---

31 
31 
 
Дунѐ бир гулзордир кенг ва бетимсол, 
Юлдузлар ғунчадир унинг ичида. 
£ўғирчоқ ичида қўғирчоқ мисол 
Гуллар ўстирамиз хона ичида. 
Дунѐ бир боладир шўх ва бетимсол, 
Унинг ахтаргани шодлик ва кулгу. 
£ўғирчоқ ичида қўғирчоқ мисол 
Унга эрмак бўлиб қолмасак бўлди. 
 
26-топшириқ. Ихтисосликка оид луғатдан 10 та сўз, атамани дафтарингизга кўчириб 
олинг. Танлаган сўзларингиз қаршисига уларнинг маънодошлари ѐки унга уядош сўзларни 
топиб ѐзинг. Сўнгра шулардан 4 тасидан фойдаланиб услубий жиҳатдан фарқланувчи гаплар 
тузинг. 
 
Намуна: рўйхатлаш – рўйхатдан ўтказиш. 
 
1. Назоратчи мурожаат этаѐтган кишиларни рўйхатлашга киришди. 2. Шахсий 
автомобилимни рўйхатдан ўтказишингизни сўрайман.