Toshent irrigаtsiya vа qishloq xoʼjаligini mexаnizаtsiyalаsh muhаndislаri instituti

22-jadval
Sugʼorish dalalarining loyiha yechimlari boʼyicha tavsifi

Sugʼorish dalalari tartib raqami	Sugʼorish dalalari shakli	Uzunligi m, (А)	Eni m, (V)	Maydoni ga, (P)	Uzunligining eniga nisbati
I yechim
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Sugʼorish dalalarini joylashtirishda bir xil nishablikni, turoqning mexanik tarkibini, sizot suvining chuqurligini taʼminlash va albatta dalani qiyalikning bir tomoniga joylashtirish kerak. Bu shartlarning bajarilishi dalada bir xil suv rejimi va agrotexnik usuldan foydalanishni taʼminlaydi. Sugʼorish dalasi maydoni qabul qilingan sugʼorish usuliga moslanishi va texnikaning unumli ishlashini taʼminlashi kerak.
Hozirgi vaqtda egat olib sugʼorishning ikki xil usuli (5 -6 rasmlar) qoʼllaniladi: uzunasiga va koʼndalangiga. Bu usullarni tanlash asosan yerning nishabligiga bogʼliq. Kichik nishablikda (0,005 gacha) uzunasiga sugʼorish usuli, katta nishablikda (0,005 dan kata) esa koʼndalangiga sugʼorish usuli qoʼllaniladi.
Аlmashlab ekish dalalarini joylashtirish
Аlmashlab ekish dalalarini joylashtirish xoʼjalikda irrigatsiya va melioratsiya tarmoqlarini qayta qurish loyihasi bilan bogʼliq holda oʼtkaziladi. Dalalarning soni va maydonlari almashlab ekish uchun ajratilgan hududlarning maydonlariga va ularda qishloq xoʼjalik ekinlarini almashlab ekish boʼyicha qabul qilingan qoidaga muvofiq belgilanadi.
Sugʼoriladigan hududlarda almashlab ekish dalalarini joylashtirish jarayonida qoʼyidagicha uch holni uchratish mumkin:
almashlab ekish dalasi bir necha sugʼorish dalalaridan tashkil topadi, yaʼni
2)алмашлаб экиш даласи битта суғориш даласидан ташкил топади
3)битта суғориш даласи ҳудудида бир неча алмашлаб экиш даласини жойлаштириш мумкин
Yuqorida keltirilgan birinchi usul asosan yirik maydonli, brigadalararo tashkil qilingan almashlab ekishlarda, ikkinchi usul esa brigadalarda tashkil qilingan, maydonlari nisbatan kichik boʼlgan almashlab ekishlarda qoʼllaniladi. Uchinchi usul esa asosan maydonlari juda kichik boʼlgan fermer va dehqon xoʼjaliklari yerlarida tashkil qilinadigan kam dalali almashlab ekishlarda uchraydi.
Аlmashlab ekish dalalarini joylashtirishda qator masalalar oʼzining toʼgʼri yechimin topishi shart. Bu masalalarning asosiylari qoʼyidagilar hisoblanadi: dalalar maydonlari va ularning tengligi; dalalarning tuproqqa va yer relьefiga nisbatan joylashuvi; dalalarni irrigatsiya, melioratsiya va yoʼl tarmoqlari, qishloqlar va boshqa xoʼjalik markazlari joylashuvini hisobga olgan holda joylashtirish; dalalarni sugʼorish sharoiti; almashlab ekish dalalari tarkibiga yangi oʼzlashtiriladigan yerlarni qoʼshish tartibi; dalalarni almashlab ekish maydoni hududini tashkil qilishning boshqa masalalari bilan bogʼliq holda joylashtirish.