Тошдту «Иқтисодиёт назарияси»

3. Агросаноат интеграцияси

Иқтисодий ривожланиш жараёнида қишлоқ хўжалиги ҳамма вақт саноат, савдо ва бошқа тармоқлар билан мустаҳкам боғлиқ бўлиб келганлигини ҳисобга олиш керак.

Чунки мамлакатнинг озиқ-овқат маҳсулотларига ва қишлоқ хўжалик хом ашёсидан тайёрланган товарларга бўлган эҳтиёжларини қондириш фақат қишлоқ хўжалигининг ҳолатига эмас, балки саноат тармоқлари билан уйғун ривожланишига ҳам боғлиқ бўлади. Худди ана шу нарса иқтисодий тизимда агросаноат мажмуасини битта пировард натижани рўёбга чиқаришга бўйсун-дирилган тармоқларнинг ягона, яхлит тизимини келтириб чиқариш учун асос бўлади.
Агросаноат интеграцияси – қишлоқ хўжалиги билан унга хизмат қилувчи ва маҳсулотни истеъмолчига етказиб берувчи туташ тармоқлар ўртасида ишлаб чиқариш алоқаларининг ривожланиши ҳамда уларнинг узвий бирикиш жараё-нидир.
Агросаноат интеграцияси кўп қиррали бўлиб, у ғоят хилма-хил шакл-ларда намоён бўлади. Булар энг аввало ана шу жараён қайси даражада, яъни бутун мамлакат кўламидами, вилоят доираси ёки корхона даражасидами юз беришига боғлиқ.
Бутун мамлакат ва минтақалар кўламида агросаноат интеграцияси қишлоқ хўжалигининг тармоқлараро алоқалари кучайишида, халқ хўжалиги озиқ-овқат (тармоқ) ва минтақа агросаноат мажмуалари ташкил бўлиши ва ривожланишида ифодаланади.
Агросаноат интеграциясининг кўлами қўйдаги даражаларда бўлиши мумкин:

• 
  Корхона (фирма) ва бирлашмалар даражасида.
  
• 
  Ҳудудлар ва минтақалар доирасида.
  
• 
  Алоҳида мамлакатлар доирасида.
  

Агросаноат мажмуаси (АСМ) – бу қишлоқ хўжалик маҳсулотлари етиштириш, уни сақлаш, қайта ишлаш ва истеъмолчиларга етказиб бериш билан шуғулланувчи иқтисодиёт тармоқларидир. АСМ тўртта соҳани ўз ичига олади. Биринчиси, қишлоқ хўжалигига ишлаб чиқариш воситалари етказиб берадиган саноат тармоқлари, шунингдек, қишлоқ хўжалигига ишлаб чиқариш техника хизмати кўрсатиш билан банд бўлган тармоқлар; иккинчи соҳа – қишлоқ хўжалигининг ўзи; учинчи соҳа – қишлоқ хўжалиги маҳсулот-ларини истеъмолчига етказиб беришни таъминлайдиган тармоқлар (тайёрлаш, қайта ишлаш, сақлаш, ташиш, сотиш).
Агросаноат мажмуаси таркибида тўртинчи соҳа одамлар ҳаёти ва фаолиятининг умумий шароитларини таъминлайдиган инфратузилма муҳим ўрин тутади. Булар йўл-транспорт хўжалиги, алоқа, моддий-техника хизмати, маҳсулотни сақлаш тизими, омбор ва тара ҳўжалиги.