Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Osyotrsimonlar nichiozi
Baliqlar nichiozini Monogenea sinfiga mansub parazitlar 
keltirib chiqaradi.
Lokalizatsiyasi. Monogeniyalar jabra apparatining yaproq- 
chalarida, og‘iz bo‘shlig‘ida, lablar va tanglaylarga yopishadi.
125

---

Tarqalishi va iqtisodiy zarari. 
Nichioz Kasbiy va Azov 
dengizlarda hamda G‘arbiy Yevropa suv havzalarining baliqlarida 
ro‘yxatga olingan. 
Iqtisodiy zarar kasallangan baliqlarning 
vaznining kamayishi tufayli, o ‘sish va rivojlanishdan orqada qoladi 
hamda invaziyaning intensiv ko‘payishi natijasida baliqlarning 
o‘lishi bilan bog‘liq zararlardan iborat.
Qo ‘zg‘atuvchisi 
Capsalidae oiiasiga mansub 
Nitzschia sturionis
hioblanadi. Gelmintning tanasi uzunchoq-oval shaklda, uzunligi 10- 
25 mm va eni 3.2 mm. Tanasining oldingi qismida ikki temirsimon, 
uzunasiga siqilgan so‘rg‘ichlari mavjud. Ikkita yo'g/on ichagi tana 
bo‘ylab ketib, oxirgi uchi berk hisoblanadi. Urug‘donlari ko*p, ular 
oval shaklda bo‘lib, gelmintning tanasining orqa qismining o ‘rtasi 
bo‘ylab joylashgan. Tuxumdoni urug‘donning oldingi qismida 
joylashgan. Jinsiy teshigi tananing o‘rta qismida, halqumdan keyin 
ochiladi (5-rasm).
5-rasm. Nichioz qo‘zg‘atuvchisi 
Nitzschia sturionis:
1 - bezli organ; 
2-
so‘rg‘ichlari; 3 - ichak; 4- tuxumdon, 
5- urug‘don; 6- sariqdon; 7 - biriktiruvchi disk.
126

---

Rivojlanish biologiyasi. 
Nichiozning rivojlanishi to‘g‘ri yo‘l 
orqali bo‘ladi. Ko‘pgina monogenetik gelmintlar, nitshiilar voyaga 
yetib baliqlarning og‘iz bo‘shlig‘ida va jabralarida tuxum qo‘yishni 
boshlaydi va shu joyda yopishqoq ajratmalari yordamida yopishib 
parazitlik qiladi. Tuxumdan tezda lichinkalar chiqadi, xo‘jayinning 
jabra va og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatlarida yopishadi yoki suvga 
tushadi hamda bosha baliqqa yopishadi va ular imago bosqichigacha 
o‘sadi. Suvda lichinkalar 5-6 soat davomida xo‘jayinni zarar- 
lantiradi.
Voyaga yetgan gelmintlar kasal baliqlar o‘lgandan keyin 24 
soatgacha yashaydi.