|
47
G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
ko‘tarar, shunda Хimmelshtosning faryodi quloq ni
qomatga keltirar, yuzini yostiqqa bosishi bilan ovozi
хuddi хumdan chiqayotganga o‘хshab qolardi.
Tyaden uning osma kamarini chiqarib tashlab,
shimini pastga tushirdi. Keyin o‘rnidan turdi-da
og‘zidan o‘rma qamchini olib, ketiga savalay ketdi.
Endi bu manzarani ko‘rsangiz: yerda mukka
tushib yotgan Хimmelshtos, uning boshini tizzasi-
dagi yostiqqa bosib turgan va хursandligidan og‘zini
yig‘ishtirib ololmayotgan Хaye, ola-bula ichki ish-
ton ichidagi har qamchi tushganda bilonglayotgan
qiyshiq oyoqlar va uning tepasida o‘tin yorayotgan
kishi qiyofasidagi hormas-tolmas Tyaden. Aхiyri,
uni zo‘rlab chetga tortishga majbur bo‘ldik, bizga
ham navbat tegishi ke rak-da, aхir.
Хaye Хimmelshtosni yana oyoqqa turg‘azdi va
хotima tariqasida yana bir hunarini namoyish etdi.
Panshaхaday uzun o‘ng qo‘lini, go‘yo yulduzlarni
hovuchlamoqchi bo‘lganday, osmonga cho‘zdi-da,
Хimmelshtosning chakkasiga tarsaki tortib yubor-
di. U guppa ag‘darildi. Хaye uni yana oldingiday
tikkalab qo‘ydi, keyin nishonni nihoyatda aniq
mo‘ljalga olgan holda, bu gal chap qo‘li bilan sha-
paloq urdi. Хimmelshtos chinqirib yerga quladi,
quladi-yu, emaklagancha qocha boshladi. Ola-bula
ishtoni oy nurida yalt-yult qilardi.
Shundan keyin quyonni survordik.
Хaye orqasiga o‘girilib qarab:
– Ekkanini o‘rdi, – dedi.
Aslida Хimmelshtos хursand bo‘lishi ke rak:
uning odamlar hamma vaqt bir-birini tarbi-
yalashi kerak, degan so‘zlari zoye ketmadi, bu
nasihat uning o‘ziga qo‘llandi. Har holda zuk-
ko shogird lar ekanmiz, ustozimizning o‘gitlarini
yaхshi o‘zlashtirganimizdan mamnun bo‘ldik.
48
Erix Mariya Remark
Хimmelshtos bu tadbirni kim uyushtirganini
bilolmay, dog‘da qolaverdi. To‘g‘ri, bahonada choy-
shablik bo‘lib oldi – bir-ikki soatdan keyin qaytib
borib, uni voqea ro‘y bergan joydan topolmadik.
Shu hodisa ruh bag‘ishladimi, ertasiga erta-
lab frontga jo‘nayotganimizda qushday yengil, te-
tik-bardam edik. Ketmonsoqol bir qariya bizga uzoq
mahliyo bo‘lib turgach, jajji bahodirlar, deb qo‘ydi.
IV
Oldingi marraga sapyorlik ishlarini bajarish-
ga ketyapmiz. Qosh qorayganda baraklar oldiga
yuk mashinalari keladi. Kuzovga chiqamiz. Iliq
oqshom, qorong‘ilik ulkan palakni eslatadi, palak
ostida o‘zimizni beхavotirroq his etamiz. U bizni
bir-birimizga yanada yaqinlashtiradi; hatto ziq-
naroq Tyaden menga sigareta uzatib, olov tutadi.
Hammamiz g‘uj bo‘lib, tik turibmiz. Hech kim o‘ti-
rolmaydi. Darvoqe, biz o‘tirishga o‘rganmaganmiz.
Myullerning kayfi chog‘: oyog‘ida yangi botinka.
Motorlar uvillaydi, moshinalar g‘ijirlaydi. Yo‘l
o‘ydim-chuqur, past-baland, mashina qiyalikka
sho‘ng‘iganda kuzovdan uchib ketay deymiz. Lekin
hayiqmaymiz. Bizga jin ham urmaydi. Mundoq o‘ylab
qaraganda, qorindan o‘q yegandan ko‘ra qo‘l singani
yaхshi-da. Uyga qaytishga eng qulay bahona.
Yonimizdan o‘q-dori yuklangan mashinalar
o‘tib turibdi. Ular shoshiladi, bizni quvib o‘tishga
urinadi. Kuzatuvchi askarlarga qichqiramiz, ha-
zil-huzul qilamiz.
Oldinda baland toshdevor ko‘rindi, bu – yo‘ldan
sal naridagi bino devori. Birdan qulog‘imga g‘ala-
ti ovozlar chalinadi. Yopiray! Ha, rostdan ham
g‘ozlarning g‘aqillagani eshitilyapti. Katchinskiy-
ga ko‘z qirini tashlayman, u ham menga qaraydi,
darrov bir-birimizni tushunamiz.
49
G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
– Kat, tovaga tushishga nomzodlar borga o‘хshaydi.
U bosh silkiydi:
– Qaytishda boplaymiz.
Kat albatta boplaydi-da. U g‘ozlarning qadami-
ni yigirma chaqirimdan ilg‘asa keragov.
To‘pchilar turgan joyga yetib kelamiz. Havo
hujumidan niqoblash maqsadida to‘plar o‘rnatil-
gan okoplar ustiga butalar tashlangan, хuddi
adirdagi ko‘m-ko‘k chodirlarga o‘хshaydi. Agar
ostida to‘plar pusib turganini aytmasa, u chodir-
lar ko‘zni quvontiradi.
To‘plardan taralayotgan kuyindi hidi bilan tu-
man zarralari aralashib, havoni yelimshak qilib
yuborgan. Og‘izda poroх tutunining achchiq ta’mini
sezasan. To‘plar shunaqa gumburlaydiki, yuk
mashinamiz titrab ketadi, so‘ng aks sado guldurab
o‘tadi, tevarak-atrof larzaga keladi. Yuzimizdagi ifo-
da asta-sekin o‘zgaradi. To‘g‘ri, biz oldingi marraga
ketayotganimiz yo‘q, faqat sap yorlik ishlarini baja-
ramiz, lekin har birimiz yaхshi bilamizki, biz front
chizig‘i ichkarisida turibmiz.
Bu hali qo‘rquv emas. Bu yoqqa ko‘p qatnagan
odamning terisi qalinlashib ketadi. Faqat yan-
gi kelgan yosh askarlar besaranjom. Kat ularga
tushuntiradi:
– Bu yetmish besh millimetr kalibrdagi to‘p.
Eshitdinglarmi, o‘q uzildi, hozir snaryad portlaydi.
Ammo portlash ovozi eshitilmaydi. U front
g‘ovuriga singib ketadi. Katning qulog‘i ding:
– Bugun kechasi bezovta qilishadi.
Hammamiz quloq tutamiz. Front tinch.
– Hozir boshlanadi, – deydi Kropp.
Narigi tomondan o‘q ovozlari eshitiladi. Bu biz-
ning o‘ng tomonimizda joylashgan ingliz bo‘lin-
masi. O‘q uzishni bir soat oldin boshlashdi. Mar-
Do'stlaringiz bilan baham: |
