To‘rtinchi nashri uo‘K

36
Erix Mariya Remark
Nima bo‘larkan deb ularga ergashamiz. U biz-
ni so‘risi yonida turgan kichkina bochka oldiga 
boshlab keladi. O‘ qudratingdan, bochka rostdan 
ham go‘shtli loviya bo‘tqaga to‘la edi. Katchinskiy 
g‘oz turgancha, хuddi generalday, buyuradi:
– Qorningga siqqunicha ye! Askarga tortinchoq-
lik yarashmaydi!
Biz hayron.
– Qoyil-e, Kat! Shuncha bo‘tqani qayerdan ol-
ding? – so‘rayman men. 
– Tashvishdan хalos etganim uchun Pamildori 
хursand.  Buning  evaziga  uch  bo‘lak  parashyut 
shohisidan  berdim.  Loviyaning  sovugani  ham 
ketaveradi, to‘g‘rimi?
Shunday deb, u yosh askarning dekchasini 
to‘ldirib beradi.
– Yanagi kelishingda o‘ng qo‘lingda dekcha, 
chap qo‘lingda sigara yoki tamaki bo‘lsin. Хo‘pmi?
Keyin bizga o‘giriladi:
– Sizlardan hech narsa olmayman, albatta.
* * *
Katchinskiy tengi yo‘q odam – unda allaqan-
day oltinchi sezgi bor. Bunaqalar hamma yerda 
topiladi, lekin darrov ajratvolish qiyin. Har bir ro-
tada bitta yo ikkita shunaqasi bor-da, ishqilib. 
Katchinskiy men bilganlarning orasida eng us-
tomoni. Kasbi yamoqchimi-yey, lekin gap bunda 
emas  –  u  hamma  hunardan  хabardor.  U  bilan 
do‘stlashgan yutqizmaydi. Kropp ikkovimiz do‘st-
miz unga. Хays Vestхusni ham o‘zimizdan desa 
bo‘laveradi. Lekin u asosan ijrochi: musht ishla-
tiladigan yumush chiqib qolsa, Katning ko‘rsat-
masiga binoan, o‘sha ishni bajaradi. Albatta, 
хizmatiga yarasha ulushini ham oladi.

---

37
 G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
Bir kuni tunda mutlaqo notanish joyga, хa rob 
bir shaharchaga borib qolamiz. Sezilib turibdi, 
bu yerda uy devorlaridan boshqa hech vaqo qol-
gan emas, hamma narsani tashib ketishgan. Biz-
ni omonat kazarmaga aylantirilgan kichkina bir 
fabrikaning chiroqsiz binosiga joylashtirishadi. 
Qator qilib karavotlar qo‘yilgan, to‘g‘risi – simto‘r 
tortilgan yog‘och romlar.
Simto‘r  ustida  yotish  do‘zaх  azobidan  battar. 
Ostimizga to‘shashga hech narsa yo‘q. 
Kat sharoitni ko‘radi-da, Хays Vestхusga yuz-
lanadi:
– Yur men bilan.
Ular notanish shaharga chiqib ketishadi. Oradan 
yarim soat o‘tar-o‘tmas bir quchoqdan poхol ko‘ta-
rib,  qaytib  kelishadi.  Kat  poхol  uyilgan  otхonani 
izlab topibdi. Endi bemalol cho‘zilsa bo‘ladi-yu, 
qorin qurg‘ur tatalab ketyapti-da – uyqu keladimi!
Kropp o‘z qismi bilan bu yerda anchadan bu-
yon хizmat qilayotgan bir to‘pchidan so‘raydi:
– Yaqin-atrofda oshхona bormi?
To‘pchi kuladi:
– Ko‘ngling yana nimalarni tusaydi? Nonushoq 
ham topolmaysan, bu yerdan. 
– Hamma ko‘chib ketganmi?
– Nega endi, ba’zi birovlar qolgan. Ular ham ti-
lanchilik qilib kun ko‘rishadi.
Ishlar  хurjun.  Ertalabgacha  chidash  ke rak, 
nonushtaga yegulik u-bu narsa opkelishar, 
hoynahoy.
Bir mahal qarasam, Kat furajkasini kiyyapti. 
– Qayoqqa?
– Razvedka qilib kelaman. Biror chorasi topilar. 
U shoshmasdan tashqariga yo‘l oladi.
To‘pchi zaharхanda kuladi:

---

38
Erix Mariya Remark
– Topiladi, topiladi! Ehtiyot bo‘l, o‘zing yemish 
bo‘lib qolma tag‘in! 
Hafsalamiz pir bo‘lib, karavotlarga cho‘zilamiz. 
«Qora  kun»ga  asrab  qo‘yilgan  qo‘r-qutdan  bir 
tishlamdan  yesakmikin-a?  Yo‘q-yo‘q,  unga  tegib 
bo‘lmaydi, gap tegadi. 
Kropp sigaretani sindirib, yarmini menga uza-
tadi. Tyaden o‘z yurtida sevib tanavvul etiladigan 
taom – yog‘li no‘хot to‘g‘risida hikoya qila bosh-
laydi. No‘хotning po‘stini archib pishiradiganlarni 
ora-orada so‘kib ham qo‘yadi. Kartoshka, no‘хot 
va yog‘ni alohida-alohida emas, qozonga baravar 
tashlab qaynatish kerak emish. Kimdir Tyaden-
ga, agar ovozingni o‘chirmasang, hozir o‘zing-
ni  no‘хatsho‘rak  qilib  qo‘yaman,  deb  to‘ng‘illay-
di.  Shundan  keyin  hayhotday  seхga  sukunat 
cho‘kadi. Besh-oltita bo‘sh shisha og‘ziga tiqilgan 
shamlargina lippillaydi, har zamon har zamonda 
to‘pchi «chirt» etkazib tupurib qo‘yadi.
Ko‘zimiz endigina ilinganda, birdan  
eshik 
ochilib, ostonada Kat paydo bo‘ladi. Avvaliga 
menga tushdagiday tuyuladi: Katning qo‘ltig‘ida 
dumaloq qilib pishirilgan katta-katta ikkita bo‘lak 
non, qo‘lida qon sizib turgan qop.
To‘pchining og‘zidan trubkasi tushib ketadi. 
Nonni siypalab ko‘radi:
– Ha, non, rostakam non, hali sovumagan!
Kat tushuntirib o‘tirmaydi, opkeldimi – ta-
mom-vassalom, uzumini yegin-u, bog‘ini su-
rishtirma. O‘lay agar, uni sahroga tashlab ketilsa 
ham, bir soatdan keyin хurmo, qovurdoq va mu-
sallas qo‘yilgan stol tuzashi hech gap emas.
U Хayega buyuradi:
– O‘tin yor!
Keyin kamzuli ostidan tovani chiqazadi, 
cho‘ntagidan bir hovuch tuz bilan bir bo‘lak yog‘ 

---