“Tong sirlari”

9-band
1-2-misra: “Tong sirlari” da tushub, bo`lub tarzida berilgan. Qolgan misralarda tushib, bo`lib shaklida yozilgan. Yuqorida bular haqida alohida to`xtaldik.

1.2. She`rning qiyosiy-tanqidiy matn. “Tong sirlari” (1926) to`plamidagi she’r matni:
Men shoirmi? (*)
(Tarjimai holimga)
Xayolim bir uchub ketib qoladir,
Men ham tizginini qo`yub beramen.
Zotan, qandoq qilib tutub turamen? –
Eng nozik qilimg`a tegib qoladir.

Uchadir .. uchadir ming qabat ko`kni,

Bir boshdan siypalab o`ta beradir.
________________

• 
  ^{Bu she`r, Toshkentdagi O`lka o`zbek bilim yurtining yuqori sinf o`quvchilarig`a atab yozilib ular tomonidan darsda tekshirilgan bir she`rdir.}
  

Zerikmay, erinmay keta beradir,
Ba`zan hovliqtirib jinni yurakni…

Ko`lanka kabidir: o`tkan yeridan,

So`ngra qarasangiz bir nishon qolmas.
Yurgan yerlaridan oziq ham olmas.
Shunda zerikamen uning sayridan…

Bir zamon bir shirin joyg`a yetkanda,

Nariga o`tmasdan to`qtab qoladir:
Oshiqdak yastanib, yotib oladir…
Shu choqda qiynalish boshlanar menda.

Chunki, xayolimning ko`zlari bilan,

Bir go`zal holatni ko`rub turamen;
Lazzatga g`arq bo`lub, o`lub turamen.
U holni borliqning so`zlari bilan –

Anglatish, qo`limdan kelmay qoladir.

Shu choqda tillarim kaldirab ketib,
Borlig`im – yo`qliqqa g`ildirab ketib
Demanki: “Boshqalar bilmay qoladir –
Shunday go`zallikni! Attang, agar men
Rassom bo`lsam edi, chizib berardim,
O`xshash nusxa bilan, yozib berardim.
Shu ojiz holimda, shoirmanmi men?..”

Shoirlik, menda bir soyami deman,

Har bir tushunchamni yoza olmag`ach!
Rassamdak xayolni chiza olmag`ach!
Haqir borlig`img`a ko`b afsus yeman…

Xayolim yuksakdan tushub ketadir,

Shoirlik chang bo`lub, uchub ketadir…

Qo`qon, 1923, 1. dekabr

Hozirgi o’zbek tilining orfografiya qoidalariga moslashtirilgan holda qilingan va biz ham maqbul deb topgan she’rning qiyosiy-tanqidiy matni.
Men shoirmi?^*
“Tarjimayi holim”ga
Xayolim bir uchib ketib qoladir,
Men ham tizginini qo`yib beraman.
Zotan, qandoq qilib tutub turaman?
Eng nozik qilimga tegib qoladir.

Uchadir … uchadir… ming qavat ko`kni

Bir boshdan siypalab o`ta beradir.
Zerikmay, erinmay keta beradir
Ba`zan hovliqtirib jinni yurakni…

Ko`lanka kabidir: o`tgan yeridan,

So`ngra qarasangiz, bir nishon qolmas,
Yurgan yerlaridan oziq ham olmas,
Shunda zerikaman uning sayridan…

Bir zamon bir shirin joyga yetganda,

________________

• 
  ^{Bu she`r Toshkentdagi “O`lka o`zbek bilim yurti” ning yuqori sinf o`quvchilarig`a atab yozilib, ular tomonidan darsda tekshirilgan bir she`rdir.}
  

Nariga o`tmasdan to`xtab qoladir;
Oshiqdek yastanib yotib oladir…
Shu choqda qiynalish boshlanar menda.

Chunki xayolimning ko`zlari bilan

Bir go`zal holatni ko`rib turaman,
Lazzatga g`arq bo`lib o`lib turaman.
U holni borliqning so`zlari bilan

Anglatish qo`limdan kelmay qoladir.

Shu choqda tillarim kaldirab ketib,
Borlig`im yo`qliqqa g`ildirab ketib,
Deymanki: “Boshqalar bilmay qoladir

Shunday go`zallikni! Attang, agar men

Rassom bo`lsam edi, chizib berardim,
O`xshash nusxa bilan yozib berardim.
Shu ojiz holimda shoirmanmi men?..”

Shoirlik menda bir soyami deyman,

Har bir tushunchamni yoza olmagach!
Rassamdek xayolni chiza olmagach!
Haqir borlig`imga ko`p afsus yeyman…

Xayolim yuksakdan tushib ketadir,

Shoirlik chang bo`lib uchib ketadir…

Qo`qon, 1923, 1-dekabr