To sh k en t davlat yu ridik in stitu ti

Rahmonqulov  H.  O ’zbekiston  Respublikasi  Fuqarolik  kodeksining  birinchi  qismiga  umumiy  tavsif  va  sharhlar.  -  
Toshkent:  Iqtisodiyot va huquq dunyosi,  1997.  -221  b.
78

---

mujassamlashtiradi1.  Ushbu  fikrga  qo‘shilgan  holda,  shuni  ta’kidlash 
lozimki,  qimmatli  qog'ozda  ifodalangan  nomulkiy  huquqlar  ham,  huddi 
mulkiy huquqlar bir shaxsdan ikkinchi shaxsga o‘tishi mumkin.
2.  Qimmatli  qog'ozda  faqatgina  huquq  ifodalanadigan  hujjat 
matnining  aniqliligi  va  tushunarli  ekanligi  unda  ifodalangan  huquq  bilan 
hamohang  bo‘lishi  shart.  Bundan  tashqari,  qog’ozda  faqatgina  huquq 
mujassamlashishi lozim bo'lib,  o'zaro huquq va majburiyatlaming mavjud 
bo'lishi,  shartnomaviy  munosabatlar  yuzaga  kehshiga  hamda  qog'ozning 
qimmatli (biror bir mulkiy qiymatga egaligi) xususiyatiga barham berishga 
va uni bor yo'g'i  taraflaming  huquq  va  majburiyatini  ifodalovchi  bitimga 
aylantirardi.
3.  Qog'oz  va  unda  mujassamlashgan  huquq  uzviy  bog'liq  bo'lib, 
qimmatli  qog'oz  egasi,  qog'ozning  subyekti  hisoblanadi  va  qog'oz 
bo'yicha haqni talab qila olish huquqiga ega bo'ladi.
Uzviy  bog'liqlik,  qog'oz  egasining  qog'ozda  qayd  etilgan 
subyektdan  mulkiy  huquqlami  talab  qilib  olishi  mumkinligini  ta’minlay 
olishi  bilan  izohlanadi.  Huquq  qimmatli  qog'ozni  taqdim  emas  talab 
qilishning  mumkin  bo'lmaganidek,  qimmatli  qog'oz  taqdim  etilganda 
qarzdoming talabni bajarishidan boj  tortishi ham mumkin emas.  Qog'ozda 
ifoda  etilgan  huquq  uning  qanchalik  qiymatga  egaligini  bildirsa,  qog'oz 
ana shu huquqni haqiqatdan ham mavjudligini tasdiqlaydi.
4.  Qimmatli  qog'oz  yuridik  hujjatlaming  bir  turi  hisoblanadi  va  u 
kerakli  rekvizit  (shart)larga  tobe  bo'Imog'i  shart,  ya’ni  u  kerakli,  shartli 
belgilarga  ega  bo'lishi  zarur.  Qonun  talablarida  ifoda  etilgan  rekvizitlar 
(yozuvlaming) mavjud bo'lmasligi qog'ozning qimmatli qog'oz emasligini 
bildiradi.