Тизимли таҳлилнинг ривожланиш тарихи, предмети, мақсади

баёни
– тизимнинг атроф-муҳит билан, шунингдек унинг ички тизимлари билан
информацион боғлиқлигининг баёнини билдиради.
Тизимнинг асосий белгилари:
n
тизимнинг бутунлиги, боғлиқлиги ёки муҳитга ва тизимларга нисбатан
мустақиллиги (тизимнинг энг муҳим миқдорий тавсифи). Боғлиқликнинг
йўқолиши билан, тизим элементлари ва улар ўртасидаги баъзи бир муносабатлар
сақланган бўлса ҳам, тизим йўқолади;
n
Ички тизимларнинг ва улар ўртасида боғлиқликнинг ёки тизим
таснифининг мавжудлиги (тизимнинг энг муҳим сифат тавсифи). Ички

---

9
тизимларнинг ва улар ўртасидаги боғлиқликнинг йўқолиши билан тизимнинг ўзи
ҳам йўқолиши мумкин;
n
Тизимни атроф муҳит билан асослаштириш ёки ундан абстраклаш, яъни
мақсадга эришиш учун етарли даражада таъсир этмайдиган муҳит факторларидан
тизимни нисбий асослаштириш;
n
Ресурслар алмашинуви бўйича атроф-муҳит билан алоқалар;
n
Бутун тизим ташкилотининг қандайдир мақсадга буйсунганлиги (бу тизим
таърифидан келиб чиқади);
n
эмерджентлик ёки тизим хоссаларининг элементлар хоссаларига
келтирилмаслиги.
Объектларнинг, жараёнларнинг, ҳодисаларнинг тизимли таҳлилида
тизимли таҳлилнинг қуйидаги босқичларини кўрсатилган тартибда ўтиш
зарур:
n
Муаммони (масалани) топиш;
n
Муаммонинг долзарблигини баҳолаш;
n
Мақсадлар, уларнинг афзалликлари ва тадқиқот муаммоларини ифодалаш;
n
Тадқиқот ресурсларини топиш ва уларга аниқлик киритиш;
n
Ресурслар ёрдамида тизимни атроф-муҳитдан ажратиш;
n
Ички тизимларни (уларнинг таснифини очиш), уларнинг бутунлигини
(алоқасини), элементларини (тизим таснифини очиш)),ички тизимлар ўзаро
алоқасининг таҳлилини баён этиш;
n
Тизим таснифини қуриш (шакллантиришни баён этиш);
n
Тизим функциялари ва уларнинг ички тизимларини ўрнатиш (баён этиш,
расмийлаштириш);
n
Тизим мақсадларини унинг ички тизимлари мақсадларига мослаштириш;
n
Тизим бутунлигини таҳлил қилиш (синаш);
n
Тизим энержентлигини таҳлил қилиш ва баҳолаш;
n
Тизимни синаш, унинг тизим моделини верификация қилиш, ишлашини
текшириш;
n
Тизимни синаш натижасида тескари алоқаларни таҳлил қилиш;

---

10
n
Олдинги бўлимлар натижаларига аниқлик киритиш, тузатиш.
n
Муаммони (масалани) топиш;
n
Муаммонинг долзарблигини баҳолаш;
n
Мақсадлар, уларнинг афзалликлари ва тадқиқот муаммоларини ифодалаш;
n
Тадқиқот ресурсларини топиш ва уларга аниқлик киритиш;
n
Ресурслар ёрдамида тизимни атроф-муҳитдан ажратиш;
n
Ички тизимларни (уларнинг таснифини очиш), уларнинг бутунлигини
(алоқасини), элементларини (тизим таснифини очиш)),ички тизимлар ўзаро
алоқасининг таҳлилини баён этиш;
n
Тизим таснифини қуриш (шакллантиришни баён этиш);
n
Тизим функциялари ва уларнинг ички тизимларини ўрнатиш (баён этиш,
расмийлаштириш);
n
Тизим мақсадларини унинг ички тизимлари мақсадларига мослаштириш;
n
Тизим бутунлигини таҳлил қилиш (синаш);
n
Тизим энержентлигини таҳлил қилиш ва баҳолаш;
n
Тизимни синаш, унинг тизим моделини верификация қилиш, ишлашини
текшириш;
n
Тизимни синаш натижасида тескари алоқаларни таҳлил қилиш;
n
Олдинги бўлимлар натижаларига аниқлик киритиш, тузатиш