|
Modellestiriw — sistemanıń kórinis forması esaplanadı hám qásiyetlerin, óz-ara baylanısların, funksional hám strukturalıq parametrlerin sáwlelendiriwshi modellerdi qollawg'a tiykarlanadı. Basqarıw máselelerin sheshiwde oyınlar teoriyası,gezekler teoriyası, rezervlerdi basqarıw, sızıqlı programmalastırıw, imitatsion hám ekonomikalıq analiz modelleri keń qollaniladi. Olar menejmenttiń taǵı bir zárúrli dástegi boliw ekonomikalıq -matematikalıq usıllardı qollag’an halda basqarıwdıń kóp sanlı máselelerin sheshiw imkaniyatın beredi. Tájiriybe ótkeriw usılında tájiriybe tiykarında shólkemniń maqsetleri hám wazıypaların sheshiw ushın paydalanıw zárúr bolg’an ilimiy tiykarlanǵan jańalıqlardı anıqlaw ámelge asıriladı.
Eksperiment - bul gipotezalardi, jańalıqlardı hám kárxana basqarıw sistemasındaǵı ózgeriwiardi tekseriw járdeminde tayınlangan qánigeler tárepinen islep shıǵılǵan usıl tiykarında o’tkiziletug’in ilimiy tájiriybe esaplanadı.
Tájiriybe ótkeriw principlerı: maqsetke qaratiliwi; tájiriybeniń «tazalig’i»; anıqlıq ; tájiriybe zonaların belgilew; jo'nelisler ilimiy tiykarlanǵanlıǵı.
Tájiriybeni úsh nátiyje arqalı basqarıw múmkin:
1. Tekserilip atirg'an jańalıqtıń qabıl etiliwi yamasa unamsız bahalaniwi tuwrısındaǵı basqarıw qarar.
2. Basqarıwdıń jańa teoriyalıq hám stilistik táreplerin anıqlama beriw, ilimiy hám ámeliy tiykarlap beriw.
3.Ilimiy menejment usılları sistemasın rawajlandırıw, olardıń ilimiy tiykarlanǵanlıǵın asırıw.
Sotsiologik izertlewler usılı. Sotsiologik izertlewler sho'lkem personali mútajlikleri hám qızıǵıwshılıqları, adamlar hám gruppalar ortasidagi óz-ara munasábetler xarakteri, kadrlar dúzilisi nátiyjesinde qáliplesken mádeniyat túri hám shólkemniń basqa rawajlanıw faktorları tuwrısında informaciyalardı toplaw hám qayta islew jolı menen ótkeriledi. Buǵan intervyu, anketa ótkeriw, baqlaw, hújjetlerdi úyreniw sıyaqlılar kiredi. Jantasıwlar, usıl hám usıllar anıq yamasa arnawlı usıllar dep ataladı. Anıq usıllar klassifikatsiyasi: funksional kishi sistemalami basqarıw usılları ; menejment funksiyaların orınlaw usılları ; basqarıw qararların qabıllaw usılları.
Birinshi jónelis shólkem strukturası menen baylanıslı. Ekinshi jónelis menedjment funksiyaları menen baylanisli. Úshinshi jónelis basqarıw procesin mashqalalardi sheshiw processleri kompleksi retinde oyda sawlelendiriwge tiykarlanadı. Soǵan uyqas túrde barlıq usıllar tómendegi gruppalarǵa bo’linedi: mashqalalardi qoyıw uslublari, mashqalalardi sheshiw usılları, qabıl etilgen qararlardıń atqarılıwın shólkemlestiriw. Menedjment procesi mazmunı onıń funksiyalarında kórinedi. Menedjment funksiyası delingende basqarıwǵa tiyisli málim máselelerdi tarqatıp alıwǵa baǵdarlanǵan bir túrli jumıslar jıyındısı túsiniledi. Basqarıw shólkemleri hám atqarıwshılar juwapkershilikli basqarıw funksiyasın belgileydi. Bul wazıypalar funksional bólim tuwrısındaǵı Qaǵıyda hám lawazımlı basqarıwshılar ushın kórsetpelerde óz ańlatpasın tabadı. Basqarıw procesiniń funksional analizi hár bir funksiya ushın jumıs kólemi tiykarların quraydı, basqarıwshılar sanın belgileydi hám basqarıw sistemasın proektlestiredi. Eger basqarilwshi ob'ekt ayriqsha belgilerge iye bolsa, basqarıw funksiyalarıda iskerlik kórsetedi. Biraq, kárxana tımsalında tómendegi funksiyalardı ajıratıw múmkin:
a) tiykarǵı islep shıǵarıwdı basqarıw ;
b) járdemshi islep shıǵarıwdı basqarıw ;
v) ónim sapasın basqarıw ;
g) miynet hám mıynet haqın basqarıw hám basqalar.
Hár bir anıq funksiya menejment funksiyasınıń strukturalıq bólegi bolıp, olar óz gezeginde taǵı bir neshe bólekke bólinedi. Mısalı, tiykarǵı islep shıǵarıwdı basqarıw, marketing, joybarlaw, xoshametlew hám basqalardı óz ishine aladı. Hámme funksiyalar óz-ara baylanısda boladı.
Kórsetkish túsinigi bahalanıp atırǵan predmettiń, ob'ekttiń qanday da qásiyetlerin, táreplerin, táreplerin xarakteristikalaydı. Basqarıw natiyjeliligin belgileytuǵın kórsetkishlerdi úsh gruppaǵa bo'ish múmkin:
1. Texnikalıq kórsetkishler. Bul tur kórsetkishler basqarıwdıń texnikalıq quralların (qozaqlar, esaplaw texnikaleri hám basqalar ) paydalanıwdıń sapaların, belgilerin hám olardan paydalanıw dárejesin anıqlaydı.
2. Shólkemlestirilgen kórsetkishler. Bul tur kórsetkishler basqarıw procesinig dúzilisi, shólkemlestirilgen struktura, informaciya hám hújjetler menen islewdi anıqlawshı xarakteristikaǵa iye esaplanadı.
3. Social kórsetkishler. Bul tur kórsetkishler basqarıw apparatınıń miynet shártlerin, sanitariya gigiena, psixik, fiziologikalıq, estetik táreplerin hám miynetiniń social faktorların anıqlaydı.
Basqarıw natiyjeliliginiń tiykarǵı ekonomikalıq kórsetkishleri tómendegiler bolıp tabıladı:
- jilliq ekonomikalıq nátiyje (keltirilgen ǵárejetler puxtalıǵı );
- basqariwdi jetilistiriwde birvaqtli ǵárejetlerin qaplaw múddeti;
- basqariw apparatı miynet ońimdarlıǵınıń ósiwi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
