317
Özbeklerin kullandığı Kiril ve Latin kökenli alfabeler, Özbek dilinin yazımıyla ilgili özellikler,
ünlü ve ünsüz sistemi, ses özellikleri, ses olayları gibi konular işlenmektedir. Bu dersin olan
öğrenciler ana bilim dalı seçmeden önce Özbekler ve Özbekçe hakkında genel bilgi
edinmektedir.
Özbek dili ana bilim dalını seçen öğrenciler, bu süreçte alanlarında uzmanlaşmak amacıyla
Özbeklerin hem dili hem de edebiyatını derinlemesine öğrenecekleri dersler alırlar. Bu dersler
şunlardır:
Özbek Dili Ses Bilgisi, Özbek Dili Şekil Bilgisi
,
Özbek Dilinden Tercüme
,
Özbek Dili
Sözlü ve Yazılı Anlatım
,
Çağdaş Özbek Edebiyatı
,
Özbek Halk Edebiyatı.
Özbek Dili Ses Bilgisi
dersinde, öğrencilerin ortak olarak aldığı
Özbek Dili
dersinde genel
olarak gördüğü konular ayrıntılı bir şekilde işlenmektedir. Bu konulardan bazıları ünlü ve
ünsüzlerin tasnifi, ünlü ve ünsüzlerin özellikleri, Özbek dilinde görülen ses olaylarıdır.
Özbek Dili Şekil Bilgisi
dersinde, isim ve fiil yapım ekleri, isim ve fiil çekim ekleri
üzerinde durulmaktadır. Yine bu ders içerisinde isim, fiil ve edat başlıkları altında kelime türleri
işlenmekte; anlam ve görev bakımından da kelime türleri öğretilmektedir
Özbek Dilinden Tercüme
dersinde Özbek dilinde yazılmış halk edebiyatı türlerinden
(masal, destan vb.) ve modern edebiyat türlerinden (hikâye, şiir, roman parçası vb.) metinlerin
okunması ve aktarılması yapılmaktadır.
Özbekçe Sözlü ve Yazılı Anlatım
dersinde okuma, yazma, dinleme, konuşma esasında
Özbekçe tanışma, selamlaşma, kişisel bilgileri ifade etme, adres sorma gibi çalışmalar
yapılmaktadır. Bu derslerde basit diyaloglarla başlayarak havaalanında, okulda, doktorda,
alışverişte, lokantada, pazarda vb. şekilde Özbek dilinde temel ihtiyaçları ifade edebilme
konusunda cümleler kurma öğretilmekte; öğrencinin kendisini, ailesini, özel zevklerini vs. ifade
edebileceği basit yazma çalışmalar yaptırılmaktadır.
Çağdaş Özbek Edebiyatı
dersinde Çağdaş Özbek Edebiyatının oluşum ve gelişim süreci
üzerinde durulmaktadır. Millî Uyanış Dönemi, Sovyet Dönemi Özbek Edebiyatı ve Bağımsızlık
Sonrası Özbek Edebiyatı çeşitli yönleriyle ele alınmakta; Özbek edebiyatına damgasını vurmuş
Mahmudhoca Behbudî, Abdulla Avlanî, Abdurrauf Fıtrat, Abdülhamid Süleymanoğlu Çolpan,
Abdullah Kadirî; Hamid Âlimcan, Gafur Gulam, Maksud Şeyhzade, Mirtemir, Mirkerim Asım,
Abdullah Kahhar; Erkin Vahidov, Rauf Parfi, Hurşid Dostmuhammed, Nazar Eşankul,
Muradmuhammed Dost gibi şahsiyetleri hayat hikâyeleri, eserleri hakkında bilgiler verilmekte;
bu sanatkârların edebiyata getirdiği yenilikler ve eserleri hakkında tespit ve değerlendirmeler
yapılmaktadır.
Özbek Halk Edebiyatı
dersinde, Özbek folkloruyla ilgili kaynaklar ve araştırmalar
hakkında bilgiler verilmekte; Özbek halk edebiyatı türlerinin özellikleri anlatılmaktadır. Bu
çerçevede Özbek destanları, efsaneleri, masalları, ninnileri, bilmeceleri öğrencilere okutulmakta,
bunlarla ilgili yapılan çalışmalar hakkında bilgiler verilmektedir.
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsünde hazırlanmış, Özbek
dili ve edebiyatını konu alan doktora ve yüksek lisans tezleri şunlardır:
Do'stlaringiz bilan baham: