Tili va adabiyoti universiteti

1.Kalıp Sözler 
Belirli ölçütlerle birlikte ait olduğu dili konuşan toplumun geleneksel özellikleri 
çerçevesinde gelişen ve çeşitlenen bir söz varlığı unsuru olan kalıp sözler, tıpkı atasözleri, 
deyimler, ikilemeler gibi topluma mal olmaları, yapılarından çok bağlamlarıyla ön plana 
çıkmaları sebebiyle önemli bir dil hazinesi olarak değerlendirilmektedirler. Kalıp sözler daha sık 
gün içerisinde selamlaşma, vedalaşma, tanışma, haberleşme gibi sözlü iletişim esnasında 
kullanılan cümle veya kelime gruplarını ya da bir topluma mal olmuş dini – milli bayramlar, 
kutlamalar veya doğum günleri gibi özel günlerde kullanılan ve belirli çağrışımlar uyandıran 
kalıplaşmış ifadeleri kapsayan bir küme konumundadır. Oluşumu bakımından Atasözü, deyim ve 
ikileme gibi yapılarla hemen hemen aynı süreçleri paylaşan kalıp sözlerin, bu gibi yapılardan 
farkı günün her anında kullanılmaya hazır olması ve iletişimde aktif rol oynamasıdır. Bu sayede 
kalıp sözler gün geçtikçe gelişimini sürdürmeye ve zaman içerisinde ait olduğu dilin konuşuru 
olan toplumda yaşanan önemli gelişmelere göre çeşitlenmeye devam etmektedir.
Bir yapının kalıp söz olarak sayılabilmesi için belirli ölçütlere sahip olması gerektiğine 
değinmiştik. Bu ölçütleri belirtmek gerekirse (Bobokolanov, 2000: 35-36); 
1-
Her bir kalıp sözün kendine has, ayırt edici bir tonlaması bulunmaktadır. 
2-
Aktif bir biçimde günlük hayatta birçok kez konuşmalarda görülebilen bir yapıdır. 
[Merhaba “Marhabo”, Nasılsınız? “Qandaysiz?”] 
3-
Oluşumunda ve yapısında bağlam ve durumun önemi çok büyüktür. 
4-
Yapılarında normal bir cümleymiş gibi, kişiyi ve zamanı bildirmeye yarayan bir 
özellik bulunmamaktadır. Asıl hedefleri konuşmaya katkıda bulunmaktır. 
5-
Onaylama, reddetme, önerme, heyecan bildirme gibi insanların sık kullandığı 
eylemlere ifade etmede çok büyük rol üstlenmektedirler. [Evet “Xa”, Hayır “Yoʻq”]. 
6-
Sıfat, zarf, yardımcı fiil gibi birçok dil öğesinden oluşabilme özellikleri vardır. Bu 
yapılarda kalıp söz olabilme durumu, toplum tarafından kullanılış biçimine göre 
şekillenmektedir.
 [tabii
“tabiiy”, elbette “albatta”].