Tili va adabiyoti universiteti

 
yuzboshi, sardor, vakil
istilohlari bilan atalgan mansabdorlardan yuqori pogʻonada joylashgan. 
Quroʻni karimga sharh beradigan fiqh, hadis hamda dunyoviy ilmlardan yuqori darajada 
ma'lumotga ega shaxslar arabcha 
shayxulislom 
istilohi bilan atalgan. Oliy apellyatsion sud 
vazifasini ado etgan shayxulislom 
qozi ul-quzzot
, ya'ni oliy sudyadan ham yuqori turgan. 
Xonlikda din, fiqh, shariat, oila, nikoh, meros, fuqarolik va jinoyat ishlariga doir hukm 
chiqaradigan, ajrim qiladigan institut faoliyat yuritgan va bu institut turli darajali hakam-
qozilar 
tomonidan boshqarilgan. Ogahiy asarlarida qozilar boshligʻI 
qozikalon
, qoʻshinda sodir 
boʻladigan huquqiy nizolarni ajrim qiluvchi mansabdorni ifodalovchi 
qoziaskar
istilohi 
qoʻllangan. E'tiborga loyiq bir jihat, ya'ni qozi lavozimiga, asosan, eshonlar tabaqasiga aloqador 

---

129 
shaxs, shuningdek, domlalar tayinlangan.
 Qozi askar 
rutbasi 
rais, ihtisob 
va 
domla
amallaridan 
baland hisoblangan. 
Saltanatda suv taqsimoti va sugʻorish ishlariga javobgar shaxs forscha-tojikcha 
mirob
istilohi bilan yuritilgan boʻlib, darajasi nuqtai nazaridan 
yuzboshi
mansabidan yuqori turgan: 
Avazmurodbegnikim, yuzboshiligʻ amali bila mumtoz erdi, mirobligʻ mansabin...sarafroz ettilar
(Jame ul-voqeoti sultoniy,88). 
Mamlakatning viloyatlari arabcha 
hokim,
shahar va qal'alari moʻgʻulcha 
dorugʻa,
qishloq va mahalalari oʻzbekcha 
yuzboshi, oqsaqol
istilohlari bilan nomlangan shaxslar 
tomonidan idora qilingan. 
Xullas, Ogahiyning Xiva xonlari tarixiga bagʻishlangan asarlarida davlat qurilishi va 
boshqaruvida mavjud mansablarni ifodalovchi istilohlar tizimi yaqqol ifodasini topgan boʻlib, 
ular xonlik xizmatida boʻlgan amaldorlarning vazifalari, jamiyatda tutgan oʻrnini belgilashda 
muhim ilmiy ahamiyatga molik.