Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini

 
T
ijorat banklaridagi strategik rejalashtirishni bankni boshqarishning muqobil 
stsenariylarini ishlab chiqish jarayoni sifatida qarash lozim va bunda bank 
faoliyatining 4 sohasi bo’yicha strategik rejalashtirishga ustuvor yo’nalishlar 
sifatida qarash zarur: 
– marketing; 
– resurslarni boshqarish; 
– risklarni boshqarish; 
– bank xodimlarini boshqarish. 
Tijorat banklari faoliyatining moliyaviy natijalarini rejalashtirishda asosiy 
e’tibor yuqori likvidli aktivlar bilan yuqori daromadli aktivlar o’rtasidagi 
nisbatning oqilona darajasini ta’minlashga qaratilishi lozim. 

---

114 
Evropa Ittifoqi mamlakatlarida tijorat banklari moliyaviy ko’rsatkichlarini 
strategik rejalashtirishda asosan Bazel qo’mitasining kapitalning etarlililigi va risk-
menejmentga bo’yicha belgilagan mezonlari va me’yorlaridan foydalaniladi. 
1. Kreditlardan ko’rilgan zararlarni qoplashga mo’ljallangan zaxira 
ajratmalari darajasi (KKZQMZAD). 
KKZQMZAD = (ZAS / BAO’S) x 100% 
bu erda: 
ZAS – zaxira ajratmalari summasi; 
BAO’S – bank aktivlarining o’rtacha summasi. 
Ushbu ko’rsatkichning yuqori me’yoriy darajasi 1,0 foizni tashkil etadi. 
Kreditlardan ko’rilgan zararlarni qoplashga mo’ljallangan zaxira ajratmalari 
darajasi ko’rsatkichining me’yoriy darajadan yuqori bo’lishi tijorat banki 
tasniflangan kreditlari tarkibini yomonlashganligidan dalolat beradi. 
2. Muddati o’tgan kreditlarning mo’’tadil darajasi (MO’KMD). 
MO’KMD = (MO’KS / BK) x 100% 
 
 
bu erda: 
MO’KS – muddati o’tgan kreditlarning o’rtacha summasi; 
BK – brutto kreditlar. 
Mazkur ko’rsatkichning yuqori me’yoriy chegarasi 3,0 foiz qilib 
belgilangan. 
3. Muddati o’tgan kreditlarning yo’l qo’yish mumkin bo’lgan chegaraviy 
darajasi. 
Ushbu ko’rsatkich 2-formula orqali hisoblanadi va uning yuqori me’yoriy 
darajasi 5,0 foizni tashkil etadi.