Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini

kapitalining necha foizidan kam bo’lmasligi kerak? 
A. 50 % 
B. 60 % 
C. 75 % 
D. 100 % 
86. Tijorat bankining qaysi qimmatli qog’ozi uni sotib olgan investorga 
ham foiz ko’rinishida, ham dividend ko’rinishida daromad keltiradi? 
A. imtiyozli aktsiyalar 
B. depozit sertifkatlari 

---

246 
C. nokumulyativ imtiyoli aktsiyalar 
D. subordinar obligatsiyalar 
87. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining2010 yil 26 noyabrdagi PQ-
1438-sonli “2011-2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh 
qilish 
va 
barqarorligini 
oshirish 
hamda 
yuqori 
xalqaro 
reyting 
ko’rsatkichlariga erishishning ustuvor yo’nalishlari to’g’risida”ti qaroriga 
asosan:
A. tijorat banklari ustav kapitalining eng kam miqdoriga nisbatan 
belgilangan talablar oshirildi 
B. bank aktivlarining sifatini yomonlashganligi yuzasidan bank Boshqaruvi 
va Kengashining javobgarligi bir xil qilib belgilandi 
C. tijorat banklaridan naqd pullarni maqsadli ishlatilishi ustidan nazorat olib 
tashlandi 
D. tijorat banklari kreditlari foiz stavkalarini shakllantirishning bozor 
mexanizmi joriy etildi 
88. Tijorat banki regulyativ kapitalining necha foizidan oshgan 
summadagi bitimlarni amalga oshirish uchun bank Kengashining yozma 
roziligi olinishi kerak? 
A. 5 % 
B. 15 % 
C. 25 % 
D. 50 % 
 
 

---

247 
GLOSSARIY 
Valyuta operatsiyasi 
– xorijiy valyutalarni va valyutaviy qimmatliiklarni 
sotib olish va sotish operatsiyasi.
Valyuta kursi 
– milily valyutaning xorijiy valyutada ifodalangan qiymatidir.
Pul massasi
– muomaladagi pul miqdori.
Depozit (omonat)
– yuridik va jismoniy shaxslarning banklarning joryi, 
muddatli va jamg’arma depozit hisobarqamlarida saqlanayotgan pul mablag’lari.
Depozitariy
- bank yoki boshqa yuridik shaxs bo’lib, u qimmatli qog’ozlarni 
saqlash, qimmatli qog’ozlar bilan bog’liq bo’lgan bitimlarni ro’yxatdan o’tkazish, 
mijozlarning topshirig’iga ko’ra qimmatli qog’ozlar bilan bog’liq bo’lgan 
vositachilik operatsiyalarini amalga oshiradi. 
Depozitniy sertifikati
– tijorat banki tomonidan yuridik shaxslar uchun 
chiqarilgan qimmatli qog’oz bo’lib, o’z egasiga muddat tugagandan so’ng 
deponeent qilingan summani va unga hisoblangan foiz summasini olish huquqini 
beradi. 
Dividend
– aktsiyadorlik jamiyatlarining oddiy aktsiyalarini ostib olgan 
investorlarga sof foyda hisobidan to’lab beriladigan daromad summasi. 
Diskont
– tijorat banki tijorat vekselini sotib olayotganda yoki hisobga 
olayotganda ushlab qoladigan foiz. 
Bankning daromadliligi
– bank tomonidan hisobot davrida olingan 
daromadning (foyda) jami aktivlarga nisbati.
Indossament
– tijorat vekselini boshqa shaxsag uzatish huquqini beruvchi 
maxsus yozuv. 
Indossant – tijorat vekselini indossament orqali boshqa shaxsga uzatgan 
shaxs. 
Indossat – tijorat vekselini qabul qilib olgan shaxs. 
Qimmatli qog’ozlarga investitsiy qilish 
– tijorat banki tomonidan qimmatli 
qog’ozlarin sotib olish.
Ipoteka
– garov shakli bo’lib, bunda kredit oluvchi garvga qo’yilgan 
qo’zg’almas mulkka nisbatan egalik huquqini saqlab qoladi. 

---

248 
Ipoteka krediti 
– qo’zg’almas mulkni garovga olish yo’li bilan jismonyi va 
yuridik shazslarga beriladigan uzoq muddatli kredit.
Kredit
- ssuda v denejnoy ili tovarnoy forme, predostavlennaya na usloviyax 
vozvratnosti, srochnosti i platnosti. Ekonomicheskaya sushchnost kredita - est 
forma dvijeniya ssudnogo kapitala.
Kredit siyosati 
– tijorat bankining kreditlash siyosatining asosiy 
yo’nalishlarini va kreditlash jarayonlarini belgilab beradigan me’yoriy hujjat. 
Bankning kreditlash salohiyati 
– bank tomonidan jalb qilingan resurslarning 
likvidlilik zaxirasi chegirib tashlangandan keyin qolgan qismi.
Kredit to’loviga layoqatlilik
– tijorat banki mijozlarining olingan kreditni o’z 
vaqtida va to’liq qaytara olish qobiliyati.
Kredit portfeli 
– tijorat banki tomonidan berilgan va hali qaytarilmagan jami 
kreditlarning yig’indisi. 
Kredit liniyasi 
– tijorat banki tomonidan mijozga belgilangan davr 
mobaynida olishi mumkin bo’lgan kreditlar miqdori. 
Kredit operatsiyalari 
– tijorat banki tomonidan kredit oluvchiga pul 
mablag’larini muddatlilik, qaytarishlik va foiz to’lashlilik shartlari asosida berish 
bo’yicha operatsiyalar. 
Kredit riski 
– berilgan kreditlarni qaytmasligi natijasida bankning zarar 
ko’rish xavfidir. 
Lizing
- (angl. leasing – ijaraga berish) – lizing shartnomasining amal qilish 
davrida mulkdan (lizing ob’ekti) foydalanish huquqini uzatish bo’yicha moliyaviy 
operatsiyalar.
Moliyaviy lizing
– lizing ob’ektini keyinchalik sotib olish sharti bilan bog’liq 
moliyaviy ijara. 
Likvidlilik 
– tijorat bankining mijozlar oldidagi va boshqa banklar oldidagi 
majburiyatlarini o’z vaqtida va to’liq bajara olish imkoniyati. 
Marja
– tijorat banki tomonidan berilgan kreditning foizi bilan depozitlarga 
to’langan foizlar o’rtasidagi farq summasi. 

---

249 
Ssuda kapitallari bozori –
kredit resurslari oldi-sotdi qilinadigan bozor. 
Ushbu bozorda depozitlar va kreditlarning bozor stavkalari shakllanadi. 
Spred – xorijiy valyutaning sotish kursi bilan sotib olish kursi o’rtasidagi 
farq summasi. 
Tijorat bankining “Nostro” vakillik hisobraqami
– tijorat bankining boshqa 
banklarda ochilgan vakillik hisobraqami. 
Tijorat bankining ―Vostro‖ vakillik hisobraqami – boshqa banklarning ushbu 
tijorat bankida ochgan vakillik hisobraqamlari. 
Subordinar qarz – tijorat bankining balansidan har yili qiymatining 20 foizi 
kamayib, beshinchi yili tugagandan so’ng bankning balansidan chiqib ketadigan 
qarzlar. 
Qayta bag’holash zaxirasi – tijorat bankiga tegishli er maydonlari va asosiy 
vositalarning qayta baholashdan keyingi qiymati bilan qayta baholashdan oldingi 
qiymati o’rtasidagi farq summasi. 
Majburiy zaxira talabnomasi
– tijorat banki tomonidan jalb qilingan 
resurslarning bir qismini Markaziy bank tomonidan majburiy tarzda olib qo’yilishi. 
Overdraft krediti – 
mijozning bankdagi joriy hisobraqamining debetli 
qolidig’i summasiga beriladigan kredit. Overdarft kreditida ssuda hisobraqami 
ochilmaydi.
Foiz stavkasi
- (lat. pro centum - na sto) – tijorat banki tomonidan jalb 
qilingan depozitlarga to’lanadigan va bank tomonidan berilgan kreditlar uchun 
olinadigan foiz summasi. 
 «Repo» operatsiyasi
– qimmatli qog’ozlarni qaytarib sotib olish sharti bilan 
sotish. 
Tratta –
uzatma tijorat veksel.
Bankning ustav kapitali 
– tijorat bankining odidy va imtiyozoli aktsiyalarini 
sotish natijasida shakllantirilgan kapital. 
Hisob stavkasi 
– Markaziy bank tomonidan tijorat banklariga, ularning 
balansidagi trattalarni sotib olish yo’li bilan berilgan kreditlarning foiz stavkasi. 

---

250 
Lombard stavkasi
– Markaziy bank tomonidan tijorat banklariga, ularning 
balansidagi oltin va qimmatli qog’ozlarni garovga olish yo’li bilan berilgan 
kreditlarning foiz stavkasi. 
Faktoring
– tijorat banki tomonidan mol etkazib beruvchiga tovar 
hujjatlarini regress huquqi bilan yoki regress huquqisiz sotib olish yo’li bilan 
beriladigan kredit. 
Kassali aktivlar
– tijorat bankining pul shaklidagi aktivlari. Kassali 
aktivlarga tijorat bankining kassasidagi anqd pullar, Markaziy bankdagi ―Nostro‖ 
vakililk hisobraqamidagi pullar, uning boshqa banklardagi ―Nostro‖ vakililk 
hisobraqamlaridagi pul mablag’lari va folut kiradi. 
Birlamchi zaxiralar –
tijorat bankining pul shaklidagi aktivlari. 
Ikkilamchi zaxiralar
– tijorat banki tomonidan sotib olingan qimmatli 
qog’ozlar.